Δύο λόγια για την 21η Απριλίου

Όλα τα σημαντικά γεγονότα που οδήγησαν στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και όσα ακολούθησαν αυτό, καθώς και άλλα ουσιώδη στοιχεία γύρω από τη Χούντα των Συνταγματαρχών.
Η χούντα του 1967 δεν έσκασε ως κεραυνός εν αιθρία. Ήταν το αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών τόσο της Ελλάδας όσο και του λοιπού Δυτικού κόσμου, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και έκτοτε. Η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν ήταν το πρώτο κράτος που τέθηκε υπό στρατιωτικό καθεστώς υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης του «κομμουνιστικού κινδύνου», αντίθετα επρόκειτο για συνήθη πρακτική κατά την εποχή του Ψυχρού πολέμου.
 Ιστορικά γεγονότα

Το μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος δεν ήταν ακριβώς πρότυπο δημοκρατίας. Για την ακρίβεια με το ζόρι μπορούσε να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτική δημοκρατία, δεδομένων των συνεχών παρεμβάσεων του Παλατιού στην πολιτική ζωή και της εκτελεστικής εξουσίας στη δράση των λοιπών δύο.
Επιπλέον, τα τραύματα του εμφυλίου ήταν ακόμη ανοικτά στην πολιτική και την κοινωνία και η αντικομμουνιστική πολιτική συνεχιζόταν, υπό το φόβο μίας ρελάνς των κομμουνιστικών δυνάμεων. Το ΚΚΕ παρέμενε εκτός νόμου και το παρακράτος αντικαθιστούσε πολύ συχνά το κράτος.

Ενδεικτικό της κατάστασης του κράτους ήταν η (μη) απονομή δικαιοσύνης στους συνεργάτες των ναζί, οι οποίοι απαλλάχθηκαν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλα κράτη, ενώ πολλοί από αυτούς έφτασαν να συγκροτούν τον κρατικό μηχανισμό.

Άλλο σημαντικό στιγμιότυπα που μεσολάβησε ανάμεσα στον εμφύλιο και την δικτατορία ήταν η απόπειρα πραξικοπήματος από μέλη του Ι.Δ.Ε.Α., παραστρατιωτικής και παρακρατικής οργάνωσης με έντονα ακροδεξιά στοιχεία, την 31η Μαΐου 1951 αμέσως μετά την παραίτηση του Α.Παπάγου από την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος στη συνέχεια ως πρωθυπουργός φρόντισε, όχι μόνο να αμνηστεύσει τους συμμετέχοντες αλλά και να τους επαναφέρει και στις θέσεις που κατείχαν στο στρατό.

Το πολιτικό κλιμα

Πέρα από τις πληγές του εμφυλίου, την πολιτική ζωή της χώρας τάραξαν πολλά και σημαντικά γεγονότα τη δεκαετία του 1960:
Οι εκλογές του 1961, οι επονομαζόμενες και ως «εκλογές βίας και νοθείας» και η εφαρμογή του σχεδίου «Περικλής» με σκοπό τον περιορισμό κάθε μη δεξιάς παράταξης και κυρίως της ΕΔΑ, υπέρ της ΕΡΕ, τις οποίες ακολούθησε ο ανένδοτος αγώνας του Γ.Παπανδρέου. Η δολοφονία Λαμπράκη,η σύγκρουση του Παλατιού αρχικά με τον Καραμανλή και στη συνέχεια με τον Γ.Παπανδρέου, η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ και τα Ιουλιανά του 1965, η αποστασία των βουλευτών της Ε.Κ. και η συγκρότηση των κυβερνήσεων των αποστατών, το σαμποτάζ του Έβρου στο οποίο ηγετικό ρόλο είχε ο Γ.Παπαδόπουλος!
Όλα τα παραπάνω συνέτειναν στη δημιουργία ενός κλίματος πολιτικής αστάθειας και άφησαν “ανοικτό παράθυρο”, αν όχι πόρτα προς τους πραξικοπηματίες για να προβούν στην εφαρμογή του σχεδίου «Προμηθεύς» και να επιφέρουν την ανάληψη της εξουσίας από το στρατό.

Η εκδήλωση του κινήματος των συνταγματαρχών και το άλλο κίνημα

Το βράδυ της 20ης προς την 21η Απριλίου οι δύο συνταγματάρχες, Γ.Παπαδόπουλος και Ν.Μακαρέζος, και ο ταξίαρχος Παττακός κινήθηκαν υπό το πρόσχημα του κομμουνιστικού κινδύνου, μαζί με τους λοιπούς συνεργάτες τους και πριν προλάβει να υπάρξει η παραμικρή αντίδραση οι επικοινωνίες διακόπηκαν, οι πολιτικοί συνελήφθησαν και οι δρόμοι καταλήφθηκαν. Παρότι πολλοί υποψιάζονταν και μιλούσαν ανοιχτά για την ύπαρξη ενός σχεδίου κατάληψης της εξουσίας από στρατιωτικούς κύκλους, κανείς δεν ήταν έτοιμος για αυτό, κυρίως διότι κανένας δεν περίμενε πως όντως θα συνέβαινε. Αν και πήρχε σαν έντονη φήμη ήδη για περίπου δύο χρόνια κανένα μέτρο για την αποτροπή ή έστω την αντιμετώπιση του δεν λήφθηκε.

Εν μέρει αυτό έχει την εξήγηση του στην ύπαρξη ενός άλλου κινήματος: αυτού των στρατηγών,οι οποίοι προετοιμάζονταν υπό την ηγεσία του αρχηγού ΓΕΣ Γ.Σπαντιδάκη και με τη συμμετοχή άλλων ανώτατων αξιωματικών.Υπήρχε σχέδιο αρχικά επέμβασης σε περίπτωση λαϊκής εξέγερσης και αργότερα γενικότερο σχέδιο δικτατορίας,για το οποίο είχε ζητηθεί η έγκριση του Βασιλία ο οποίος όμως δίσταζε. Στον δισταγμό αυτό του Βασιλιά πάτησαν οι συνταγματάρχες και βρήκαν την ευκαιρία να εκδηλώσουν το δικό τους κίνημα.

Ο ρόλος του Βασιλιά

Πολλοί πιστεύουν ακόμη πως ο Βασιλιάς θα μπορούσε να είχε καταστείλει το κίνημα κατευθείαν αλλά αντίθετα το νομιμοποίησε με την ορκωμοσία της πρώτης δικτατορικής κυβέρνησης. Ο ίδιος υποστηρίζει πως θα ήταν ανώφελο να συλλάβει τους συνταγματάρχες τότε καθώς ήδη ήταν αργά αλλά προτίμησε την παθητική αντίσταση, προσπαθώντας να αποφευχθεί μία πιθανή αιματοχυσία που θα είχε επισυμβεί αν είχε αντιδράσει. Βέβαια αντίδραση του υπήρξε,αλλά άργησε πολύ. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους και αφού οι Χουντικοί, αντίθετα με τις δεσμεύσεις τους για σύντομη άρση της προσωρινής κατάστασης και επιστροφή στη δημοκρατία άρχισαν να επεκτείνονται σε όλο τον κρατικό μηχανισμό ώστε να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο, ο Βασιλιάς προχώρησε σε αντικίνημα στη Βόρεια Ελλάδα μαζί με τον πρωθυπουργό το οποίο όμως απέτυχε και ο ίδιος διέφυγε στο εξωτερικό,σηματοδοτώντας το τέλος της βασιλείας στην Ελλάδα.

Άλλη προσπάθεια αντίδρασης στο καθεστώς,που συνδέθηκε με τον Βασιλιά,ήταν το κίνημα του Ναυτικού το Μάιο του 1973, το οποίο δεν πρόλαβε να εκδηλωθεί καθώς οι πρωταίτιοι του συνελήφθησαν νωρίς. Προκάλεσε όμως διεθνές πλήγμα στη Χούντα καθώς ήταν η πρώτη αμφισβήτηση της εντός των ενόπλων δυνάμεων από το 1967.

Οι “καθαροί” συνταγματάρχες

Οι προθέσεις τους να πολεμήσουν τη “φαυλοκρατία” όπως διακήρυτταν έγινα γνωστές ευθύς εξαρχής, καθώς μια από τις πρώτες πράξεις των χουνταίων ήταν να αυξήσουν τον μισθό τους με τον Αναγκαστικό Νόμο 5/1967.
Σχεδόν διπλασίασαν τον μισθό του πρωθυπουργού από τις 23.600 στις 45.000 δραχμές και των υπουργών και υφυπουργών από τις 22.400 στις 35.000 δραχμές.Το υπόλοιπο άμεμπτο της Χούντας συμπλήρωνουν (πέρα από τα σκάνδαλα),οι τρεις βίλες του Παπαδόπουλου (η μία δώρο του Ωνάση) και οι γενικότερες “ανταλλακτικές” σχέσεις με τους ολιγάρχες της Ελλάδας και όχι μόνο.

Το κινημα Ιωαννιδη

Δυστυχώς το Πολυτεχνείο όσο σημαντικό κι αν ήταν δεν ήταν αρκετό για να ολοκληρώσει τον κύκλο της δικτατορίας. Αποδυνάμωσε την υπάρχουσα δικτατορική κυβέρνηση όμως απλώς οδήγησε σε νέα κυβέρνηση στις 25 Νοεμβρίου 1973, έπειτα από το κίνημα του Ιωαννίδη για να “σώσει την επανάσταση του 1967 από τη φιλελευθεροποίηση” με διαφορετικά πρόσωπα, πιο συντηρητική και σκληρότερη η οποία ήταν υπεύθυνη για την εθνική τραγωδία της Κύπρου την επόμενη χρονιά που προκάλεσε και την οριστική πτώση του καθεστώτος.

Αφού εκδίωξε τον Κύπριο Πρόεδρο Μακάριο από την ηγεσία της Κύπρου και εγκαθίδρυσε και κυβέρνηση-μαριονέτα του,ο Ιωαννίδης προχώρησε στην διακήρυξη της ένωσης των δύο κρατών. Η Τουρκία με αυτό το τρόπο βρήκε ευκαιρία και επενέβη στρατιωτικά στην Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι το έκανε για να προστατεύσει την τουρκοκυπριακή μειονότητα και οδηγώντας στη σημερινή κατάσταση διχοτόμησης του νησιού.
Το καθεστώς της Ελλάδας δεν άντεξε το βάρος της ευθύνης και της λαϊκής κατακραυγής και υπό το φόβο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, κάλεσε τους πολιτικούς να αναλάβουν την κατάσταση οδηγώντας στο τέλος της περιόδου που έγινε γνωστή ως επταετία.
Η δικη των πραξικοπηματιών

Σύμφωνα με το Δ’ ψήφισμα της Βουλής που προέκυψε από τις εκλογές του 1974 το κίνημα του 1967 θεωρήθηκε πραξικόπημα και οδηγήθηκε στην κρίση της δικαιοσύνης.

Ο Αρειος Πάγος έκρινε το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας ως στιγμιαίο και όχι ως διαρκές, δεχόμενο ότι αυτό ολοκληρώθηκε με την αποστέρηση του βασιλιά από τις συνταγματικές εξουσίες του και η κατάσταση που προέκυψε μετά ήταν απλή συνέπεια και όχι παράταση του εγκλήματος. Έτσι έπαυσε οριστικά η δίωξη των προσώπων που είχαν υπηρετήσει σε πολιτικές θέσεις, μέλη της κυβέρνησης, γενικοί γραμματείς, νομάρχες, δήμαρχοι, και είχαν διωχθεί ως συνεργοί γιατί στήριξαν το καθεστώς της δικτατορίας και η ποινική δίωξη περιορίστηκε στους πρωταίτιους της Χούντας.

Η θανατική ποινή που επιβλήθηκε για τους δύο συνταγματάρχες και τον ταξίαρχο μετατράπηκε με παρέμβαση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Κ.Καραμανλή σε ισόβια.

Κοινή χρήση:

Αφήστε ένα σχόλιο