Κράτος πρόνοιας υπό κατάρρευση

Βασικός πυλώνας δημοκρατικής λειτουργίας ενός κράτους είναι η πίστη στο δίπολο υποχρεώσεις-δικαιώματα που αναγνωρίζονται στους πολίτες και κατ’επέκταση η οργάνωση και δράση του κράτους, μέσω της εξουσίας, με σκοπό την ικανοποίηση του. Η ανάγκη του ανθρώπου για συμμετοχή σε μια οργανωμένη ομάδα έχει επιβεβαιωθεί πολλάκις ενώ η παρατήρηση αυτής της ανθρώπινης τάσης εντοπίζεται ήδη στον πρώτο άνθρωπο. Εξελικτικά οι οργανωμένες αυτές ομάδες δημιούργησαν το κράτος όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Η συμμετοχή σε ομάδες προυποθέτει την συμμόρφωση σε ορισμένους κανόνες και την δέσμευση συμβολής κάθε μέλους για πρόοδο. Υπεραπλουστευτικά ιδωμένο, κάτι τέτοιο θα αρκούσε για την ομαλή λειτουργία ενός κράτους. Ωστόσο, ως κοινωνική και πολιτική οντότητα, ο άνθρωπος δεν μπορεί και δεν πρέπει να αρκεστεί σε μια τέτοια υπόθεση. Για την εύρυθμη και παραγωγική λειτουργία ενός κράτους, οι πολίτες πρέπει να αισθάνονται πολιτικά, κοινωνικά και προσωπικά ελεύθεροι. Προς την κατεύθυνση αυτή και μετά από επίμονους και μακροχρόνιους αγώνες έχουν αναγνωρισθεί πολιτικά, ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το συνταγματικό τοπίο είναι ξεκάθαρο σχετικά με τις πρώτες δύο κατηγορίες δικαιωμάτων, καθώς πολιτικά και ατομικά δικαιώματα θεωρούνται αδιαμφισβήτο κεκτημένο των πολιτών. Το ζήτημα εντοπίζεται στα κοινωνικά δικαιώματα, όπου με την ανάπτυξη του φιλελεύθερου κράτους ήδη από τον 19ο αιώνα δεν υπήρξε περιθώριο αναγνώρισης και κατάκτησης κοινωνικών δικαιωμάτων καθώς προβάδισμα δόθηκε στην δημιουργία ατομικών δικαιωμάτων.

Δειγματοληπτικά, στα κοινωνικά δικαιώματα εντάσσονται αυτά της παιδείας, της υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης. Η φιλελεύθερη και ελαστική ερμηνεία, όμως, των συνταγματικών διατάξεων που ορίζουν τα σχετικά οδήγησε σε αμφισβήτηση της ισχύος των δικαιωμάτων αυτών. Για το λόγο αυτό, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για κοινωνικό κράτος αλλά για κράτος πρόνοιας.

Αν με το πέρασμα των ετών, κάποιος περίμενε το αίτημα για ενδυνάμωση των κοινωνικών δικαιωμάτων να βρει ανταπόκριση, οι προσδοκίες του θα διαψεύδονταν. Όποιες προσπάθειες είχαν γίνει στο κοντινό παρελθόν συμπαρασύρθηκαν από την ορμητικότητα της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών· επιβεβαιώνοντας, με αυτό τον τρόπο, όσους κάνουν λόγο και για πολιτικοκοινωνική κρίση.

Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και την επιβολή του μνημονίου, που ακολούθησε, αναβίωσε ένα επίχειρημα υποστηριζόμενο αυτή τη φορά από τους θετικά προσκείμενους στο μνημόνιο· το δημοσιονομικό επιχείρημα ή αλλιώς η επιφύλαξη του εφικτού. Το επιχείρημα αυτό, συνοπτικά, βασίζεται στην αντίληψη ότι τα κοινωνικά δικαιώματα πρέπει να κινούνται σε συνάρτηση με την οικονομική δυνατότητα του κράτους. Η απόλαυση, δηλαδή, των κοινωνικών δικαιωμάτων από τους πολίτες του ελληνικού κράτους είναι δυνατή μόνο στην περίπτωση που αυτό(σ.σ. το κράτος) μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά στην παροχή τους. Οι θιασώτες της άποψης αυτής βασίζονται αφενός, σε προϊόντα μελετών τα οποία αντικειμενικά έχουν αποδείξει ότι υπάρχει υψηλό οικονομικό κόστος για την διατήρηση και των κοινωνικών και των ατομικών δικαιωμάτων και αφετέρου, σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που θέλουν τα κράτη μέλη να μην προβάλουν δημοσιονομικά προβλήματα για να απέχουν από την συμμόρφωση σε ευρωπαϊκές οδηγίες.

Το επιχείρημα αυτό είναι προφανώς δεκτικό κριτικής και αμφισβήτησης, καθώς η επιμονή σε αυτό παραμερίζει την υποχρέωση του κράτους για την ανεύρευση των αναγκαίων πόρων για την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων. Η άνευ ορίων υποστήριξή του μπορεί να οδηγήσει σε μια γενικευμένη χρήση του απέναντι σε οτιδήποτε απαιτεί τη θετική δράση του κράτους με σκοπό το όφελος των πολιτών.

Σε πολιτικό επίπεδο, η χρήση ενός τέτοιου επιχειρήματος είναι προδήλως ενδεικτική της πολιτικής ανωριμότητας και της έλλειψης συγκροτημένου πολιτικού λόγου και σχεδίου. Η επιφύλαξη του εφικτού δεν μπορεί σε ένα οργανωμένο, σύγχρονο και δίκαιο κράτος να παίζει τον ρόλο του «μπαλαντέρ» ή κρυφού χαρτιού, ώστε αυτό να μην λειτουργεί όπως οφείλει, δείχνοντας τον ελάχιστο σεβασμό στους πολίτες του, στους οποίους αποκλειστικά πρέπει να είναι υπόλογο. Το ερώτημα που ανακύπτει, λοιπόν, είναι: Από συνταγματική αλλά και πολιτική σκοπιά, είναι θεμιτή μια ανοχή σε ένα φιλελεύθερο κράτος χωρίς την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, λόγω έλλειψης πόρων, ή μια στόχευση προς τη διάσωσή τους υπό οποιεσδήποτε συνθήκες;

Κοινή χρήση:

2 comments

  1. Dead-Muni-Cipality 8 Απριλίου, 2016 at 01:16 Απάντηση

    Μέχρι τη συνθήκη του Μάαστριχτ που ,ουσιαστικά, δημιούργησε την Ε.Ε. δεν αναφέρεται πουθενά στις ιδρυτικές συνθήκες η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα ή το κράτος δικαίου.Με την σταδιακή ανάγκη της ευρωπαικής ολοκλήρωσης λόγω των οικονομικών μακροπρόθεσμων στόχων της ευρωπαικής ελίτ δημιουργήθηκε και η ανάγκη για ένα πολιτικά ορθό πλαίσιο ,όπου η Ε.Ε. θα εμφανίζεται ως ‘υπερασπιστής’ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.Δεν λειτουργεί δημοκρατικά , δεν την ενδιαφέρει το κράτος πρόνοιας ούτε όλες οι αξίες που ευαγγελίζεται.Το πως λειτουργεί θεσμικά και το πως αντιμετωπίζει τη κρίση στην Ουκρανία, τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας,τη κρίση στην Συρία και το προσφυγικό(για τα οποία ευθύνεται αποδεδειγμένα ) το αποδεικνύουν περίτρανα.Οπότε δεν αντιλαμβάνομαι ποιος ειναι ο προβληματισμός της ,συμπαθούς κατα τα άλλα, αρθρογράφου.Οι εγχώριοι ευρωπαιστές ιθαγενείς,φυσικά,αρνούνται να δούν την αλήθεια ,ίσως γιατί παίζουν με τα καθρεφτάκια των καινούργιων τους i-phone,τα οποία τους είναι απαραίτητα ώστε να στείλουν sms αγάπης και φιλανθρωπίας για τους Σύριους.

  2. Captain Marx 8 Απριλίου, 2016 at 19:49 Απάντηση

    Ο, συμπαθης κατά τα αλλα, σχολιαστης ορμωμενος από τις αριστερες πολιτικες του πεποιθησεις φοβαμαι ότι απετυχε να συλλαβει το πραγματικο νοημα του συγκεκριμενου αρθρου και αντ’αυτου αδραξε την ευκαιρια να διακηρυξει ένα λαικιστικο, αντιευρωπαικο μανιφεστο.αναμφισβητητα η ευρωπαικη ενωση εχει ευθυνες οσον αφορα την καταπατηση των κατοχυρωμενων (παροτρυνω τον οποιο ενδιαφερομενο να ακουλουθησει τον παρακατω συνδεσμο http://www.constitutionalism.gr/1622-koinwnika-dikaiwmata-idiotita-toy-politi-kai-metan/) κοινωνικων δικαιωματων και οφειλω να επισημανω ότι αρκετα από τα προαναφερθεντα ζητηματα (η ελλειπης αντιμετωπιση του προσφυγικου ζητηματος, οι ουγγρικες κυβερνησεις που ολισθαινουν στη διδακτορια κ.ο.κ.) μαρτυρουν το γεγονος ότι η υλοποιηση του ευρωπαικου ιδεωδους απεχει πολύ από την πραγματικοτητα.παρολα αυτά ο εκμηδενισμος και οι κριτικες επι παντος επιστητου (όπως και οι ατοπες επιθεσεις σε αρθρογραφους) οδηγουν μοναχα σε αδιεξοδα.καλο θα ηταν ο καθενας μας να αφησει κατω τα i-phone ή τα βιβλια του μαρξ και να επικεντρωθει στα πραγματικα προβληματα του σημερα και στο πως αυτά μπορουν να επιλυθουν

Αφήστε ένα σχόλιο