Plasticobilism: Όταν τα playmobil συνάντησαν την επικαιρότητα
O Νίκος Παπαδόπουλος είναι διδάκτωρ Αστροφυσικής, σεναριογράφος κι αυτός που «κρύβεται» πίσω από το εξαιρετικά δημοφιλές blog «Plasticobilism». Τα γνωστά σε όλους playmobil αλλάζουν ρόλο και με την αιχμηρή ματιά του δημιουργού κατακρίνουν, διαμαρτύρονται και υπερασπίζονται όσους πολλοί δεν θα είχαν το θάρρος να υπερασπιστούν δημόσια. Δηλώνει ευτυχής πατέρας, αλλά δυστυχής Έλληνας και μεταξύ άλλων μας μιλά για τη δουλειά του, τη στάση της Playmobil και την ελευθερία της έκφρασης σε ένα κράτος που καταπατά τις ελευθερίες.
– Κάποτε μιλούσαμε για την παντοδυναμία του τύπου και αργότερα της τηλεόρασης. Μήπως πλέον βιώνουμε την παντοδυναμία των Social Media ;
Νομίζω πως ναι ειδικά αν σκεφτούμε ότι παρέχεται στον καθένα η δυνατότητα να δημοσιεύσει ανακρίβειες οι οποίες θα διαδοθούν με αστραπιαία ταχύτητα. Όπως αντίστοιχα συνέβη παλαιότερα με τον τύπο που ήταν και ενδεχομένως ακόμη είναι ελεγχόμενος, τα social media δεν θα έπρεπε να αποτελούν αποκλειστική πηγή ενημέρωσης και η κριτική ματιά απέναντι στα γεγονότα κρίνεται επιτακτική.
-Δεν επιδιώκετε να αποκρύψετε την ταυτότητα σας παρά την ευχέρεια που προσφέρει το διαδίκτυο ώστε αυτό να επιτευχθεί. Γιατί δεν διαλέξατε την ευκολία της ανωνυμίας;
Δεν είχα ποτέ καμία πρόθεση να αποκρύψω την ταυτότητα μου δημιουργώντας μια φανταστική περσόνα αλλά να εκφράζω τις σκέψεις μου ελεύθερα. Νομίζω ότι άμα κρυβόμουν πίσω από ένα χαρακτήρα δεν θα ένιωθα ότι εκφράζομαι στο μέγιστο βαθμό. Είμαι περήφανος για τον τρόπο που έχω επιλέξει να αποτυπώνω τις σκέψεις μου και δεν βρίσκω κανέναν λόγο να κρυφτώ. Έχω το θάρρος της γνώμης μου και φυσικά είμαι έτοιμος να αντιμετωπίσω και τα αρνητικά σχόλια, άλλωστε όταν εκτίθεσαι είναι αναπόφευκτα.
-Κάθε εικόνα που δημιουργείτε εμπεριέχει πληθώρα μηνυμάτων πολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Είναι η επικαιρότητα πάντοτε τροφή για σκέψη;
Δυστυχώς στις μέρες μας η επικαιρότητα σου προσφέρει συνεχώς λαβές για να την κριτικάρεις και να πάρεις θέση απέναντι σε όσα συμβαίνουν. Άλλες φορές η κριτική μοιάζει με κραυγή αγωνίας κι άλλες με μήνυμα στήριξης και συμπαράστασης προς κάποιους ανθρώπους. Ακόμη, αν και δεν πιστεύω στη χρησιμότητα θέσπισης παγκόσμιων ημερών, συχνά λειτουργούν ως αφορμή για να σχολιάσω κάποια πιο γενικά ζητήματα.
-Διδάκτωρ αστροφυσικής, σεναριογράφος, καλλιτέχνης. Πώς τα καταφέρνετε;
Δεν είμαι σίγουρος αν τα καταφέρνω παρά μόνο για το ότι προσπαθώ. Έχω πάρει διδακτορικό στην αστρονομία, αλλά αυτήν τη στιγμή δεν διδάσκω στο πανεπιστήμιο. Το επάγγελμά μου τα τελευταία 10 χρόνια είναι σεναριογράφος και σίγουρα καλύπτει πολλές εκ των καλλιτεχνικών μου αναγκών. Το project με την σελίδα προέκυψε σχεδόν τυχαία και είναι σίγουρα κάτι που απολαμβάνω αφού μου παρέχεται η δυνατότητα να εξωτερικεύσω τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μου. Ωστόσο νομίζω το πιο απαιτητικό απ’ όλα και μάλιστα με διαφορά, είναι πως έχω μια οικογένεια με δυο παιδιά και κανέναν να τα κρατήσει όταν εμείς δουλεύουμε (γέλια).
-Τα παιχνίδια μας οδηγούν υποσυνείδητα στην αναπόληση της παιδικής μας ηλικίας. Επιδιώκετε κατά κάποιον τρόπο μέσω της δουλειάς σας το συγκερασμό της αθωότητας και της σκληρότητας της σύγχρονης εποχής;
Αυτή η σύνδεση δεν υπήρχε εξ αρχής στο μυαλό μου αλλά προέκυψε στην πορεία. Τα playmobil συμβολίζουν την ανεμελιά και την αθωότητα των παιδικών μας χρόνων. Τοποθετώντας τα όμως στο πλαίσιο μιας πιο σκληρής εικόνας, αποκτούν αυτομάτως διαφορετικό νόημα και υπόσταση. Αν ένα παιδί που τώρα παίζει με playmobil δει τις φωτογραφίες που δημιουργώ, σίγουρα θα παραξενευτεί αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα υπάρχει αντίστοιχη αντίδραση και προβληματισμός με έναν ενήλικα που έχει διαφορετικά βιώματα και οπτική γωνία. Βέβαια πάντα παίζει ρόλο ο δέκτης να μπορεί να ευαισθητοποιηθεί από την ίδια την πραγματικότητα γιατί όταν αυτό το στοιχείο εκλείπει δεν υπάρχει περίπτωση να αφυπνιστεί όπως και αν την παρουσιάσεις.
-Έχετε εργαστεί στην τηλεόραση επί σειρά ετών με μεγάλη επιτυχία. Σας θλίβει η εικόνα της σήμερα; Είναι μεγάλες οι διαφορές του τότε και του τώρα;
Πιστεύω ότι δυστυχώς δεν είναι θέμα χώρου, αφού σε όλους τους τομείς η κατάσταση είναι χειρότερη σε σχέση με παλιότερα. Η τηλεόραση λοιπόν ακολουθεί την καθοδική πορεία της κοινωνίας. Εγώ ξεκίνησα να εργάζομαι το 2007 και σίγουρα οι διαφορές είναι αισθητές από πολλές απόψεις, με πιο εμφανείς τις συνθήκες εργασίας και τις οικονομικές απολαβές. Οι δουλειές πλέον είναι πολύ περιορισμένες ενώ παλιότερα μεγάλη μερίδα ανθρώπων υποστήριζε ότι ο υπερβολικός αριθμός παραγωγών έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητά τους. Ωστόσο, επιλέγω να μη μένω στο πώς οι συνθήκες που βιώνουμε έχουν επηρεάσει το χώρο της τηλεόρασης, αλλά το σύνολο της κοινωνίας γενικότερα.
-Η αρνητική κριτική είναι αναπόφευκτη όταν κάποιος αποφασίζει να εκτεθεί δημόσια. Πώς την αντιμετωπίζετε; Υπήρξε ποτέ κάποια ακραία αντίδραση για τη δουλειά σας;
Ναι έχουν υπάρξει και πιο ακραία μηνύματα, κάποια εκ των οποίων ήταν και απειλητικά, αλλά προσπαθώ να μη δίνω τόση σημασία σε αυτού του είδους τις αντιδράσεις. Γενικά αν δεν επρόκειτο για εποικοδομητική κριτική που θα με βελτιώσει ή θα διορθώσει κάτι που μπορεί να μου έχει ξεφύγει, δεν με αγγίζει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι οπαδοί της Χρυσής Αυγής που είναι αντίθετοι σε όσα ανεβάζω. Η κριτική τους όμως δεν έχει τίποτα να μου προσφέρει. Είναι τιμή μου που τα «πιστεύω» μου δεν συμβαδίζουν με τα δικά τους.
-Η ιδέα που κρύβεται πίσω από τη σελίδα Plasticobilism είναι εξαιρετικά πρωτότυπη. Πως προέκυψε;
Όταν γεννήθηκε ο μεγαλύτερος γιος μου είχαμε αγοράσει κάποιες φιγούρες playmobil και παίζοντας φτιάξαμε μια οικογένεια να κοιμάται, αναπαριστώντας μια δική μας χαρακτηριστική στιγμή. Έβγαλα λοιπόν μια φωτογραφία και την ανέβασα στο προσωπικό μου προφίλ. Έτσι σκέφτηκα ότι με τη βοήθεια των playmobil θα μπορούσα να μιλήσω για όσα με απασχολούν, πάντα με γνώμονα τη δική μου κρίση και άποψη. Στην αρχή, το περιεχόμενο ήταν πιο σατυρικό και χιουμοριστικό, αλλά άρχισε σιγά σιγά όλο αυτό να εξελίσσεται και να γίνεται άλλες φορές διαμαρτυρία κι άλλες στήριξη και ενημέρωση. Εξελίχτηκε τόσο νοηματικά όσο και αισθητικά. Πλέον οι αρχικές φωτογραφίες μου φαίνονται ημιτελείς και πρόχειρες. Βέβαια, πάντα το πρώτο μου μέλημα είναι το περιεχόμενο και το μήνυμα που περνά η κάθε φωτογραφία κι όχι τόσο η καλλιτεχνική της αρτιότητα. Εκεί οφείλεται και το γεγονός ότι όταν θέλω να σχολιάσω κάτι που με προβληματίζει το κάνω εκείνη τη στιγμή, ώστε να αποδώσω ακριβώς τα συναισθήματα που μου προκαλεί η εκάστοτε κατάσταση.
-Οι εικόνες που δημιουργείτε είναι βαθιά πολιτικοποιημένες. Θεωρείτε πως αυτό υπήρξε καταλυτικός παράγοντας για τη σκληρή στάση της Playmobil απέναντί σας;
Η εταιρεία, μου διεμήνυσε ξεκάθαρα ότι δεν δέχεται τη δημιουργία μηνυμάτων πολιτικού και εξτρεμιστικού περιεχομένου μέσω των φιγούρων της. Όμως εδώ, ανακύπτει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Το τι ορίζεται ως πολιτικό μήνυμα είναι εξαιρετικά υποκειμενικό. Εγώ θεωρώ μήνυμα πολιτικού περιεχομένου παραδείγματος χάριν την ύπαρξη φιγούρων που αναπαριστούν σκλάβους ή σετ με «κακούς» αναρχικούς και «καλούς» αστυνομικούς που θα σώσουν τους πολίτες. Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο και δημιουργούν υποσυνείδητα λανθασμένες εικόνες σε μικρά παιδιά. Αντίθετα, οι δικές μου φωτογραφίες απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικες. Η Playmobil αφού κατέβασε την πρώτη μου σελίδα με αυτή την πρόφαση και απείλησε να κάνει το ίδιο και με την Plasticobilism υποχώρησε λέγοντάς μου ότι μπορώ να συνεχίσω, αλλά ότι πρέπει να αναγράφεται ρητά στα blog πως η δουλειά μου δεν έχει καμία σχέση με την εταιρεία. Φυσικά, όλη αυτή η μεταστροφή στη στάση της, αποδίδεται στη διευρυμένη στήριξη που έλαβα όταν δημοσιοποίησα την λογοκριτική της παρέμβαση.
-Μπορεί η τέχνη να είναι το έναυσμα για την αφύπνιση και τη δράση των πολιτών;
Νομίζω πως ναι, αλλά εξαρτάται από τις συνθήκες και την παιδεία του δέκτη. Ένα έργο τέχνης δεν μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για κάποιον που το αντιλαμβάνεται λανθασμένα. Ενδεχομένως, να τον εξοργίσει και να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Για μένα η τέχνη οφείλει να παίρνει θέση και να εκφράζει την κοινωνία και φυσικά τον ίδιο το δημιουργό.
-Η ελευθερία του λόγου υπάρχει ή είναι μύθος στην Ελλάδα του 2017;
Θεωρητικά υπάρχει στα πλαίσια ενός δημοκρατικού καθεστώτος. Αλλά όπως προείπα, μόνο θεωρητικά. Το δημοψήφισμα ήταν για μένα ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα διαστρέβλωσης της ελευθερίας της έκφρασης. Ο λαός είπε ξεκάθαρα όχι κι αυτό μεταλλάχθηκε σε ένα βράδυ σε ναι. Δηλαδή, ενώ σου παρέχεται η δυνατότητα να πεις αυτό που θέλεις, αν δεν συμβαδίζει με την άποψη κάποιων, αλλάζει ή αποκρύπτεται. Πρόσφατα, ένα ακόμη γεγονός ενίσχυσε αυτή μου την πεποίθηση. Πιο συγκεκριμένα, σε μια συνέντευξη που παραχώρησα στα «Νέα» σε κάποια ερώτηση άσκησα κριτική αναφορικά με τον παρεμβατικό ρόλο της Ε.Ε. Η απάντηση μου δεν συμπεριλήφθηκε ποτέ στο τελικό κείμενο της συνέντευξης γιατί μάλλον δεν ήταν αρκετά αρεστή.
Blogspot: Plasticobilism
Facebook Page: Plasticobilism
