Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: Τα χριστουγεννιάτικα παραμύθια
Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν γεννήθηκε το 1805 στη Δανία. Η οικογένειά του ήταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Ο πατέρας του έφυγε από τη ζωή όταν εκείνος ήταν έντεκα χρονών. Το θέατρο του τράβηξε το ενδιαφέρον από πολύ νωρίς αλλά δεν κατάφερε ποτέ να γίνει ηθοποιός. Η φαντασία του όμως θα τον κάνει έναν γνωστό συγγραφέα στη χώρα του και έναν πασίγνωστο παραμυθά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Έχει γράψει περίπου 168 παραμύθια, κάποια από τα οποία συνδυάστηκαν με τη γιορτή των Χριστουγέννων. Τα παραμύθια του Άντερσεν είναι μελαγχολικά, πολλές φορές με την απαισιοδοξία να κυριαρχεί. Το «κακό» στα έργα του δεν προκύπτει από κάτι υπερφυσικό αλλά έρχεται μέσα από ανθρώπινες αδυναμίες. Τα παρακάτω παραμύθια είναι γνωστά, αγαπημένα και.. χριστουγεννιάτικα.
Η Βασίλισσα του χιονιού είναι από τα μεγαλύτερα παραμύθια του συγγραφέα και ίσως ένα από τα καλύτερα του. Οι μικροί Κάι και Γκέρντα ακούνε από τη γιαγιά την ιστορία για την βασίλισσα του χιονιού όταν ο Κάι αμφισβητεί τη δύναμη της. Τότε εκείνη παγώνει την καρδιά του, κάνοντάς τον να βλέπει μόνο την άσχημη πλευρά των πραγμάτων και τελικά τον παίρνει στο παλάτι της. Η Γκέρντα ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι για να βρει τον φίλο της και να τον σώσει. Είναι μια ιστορία για τη δύναμη της φιλίας, την σκληρότητα που φέρνει η μοναξιά και τη διαρκή πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό.
Το μολυβένιο στρατιωτάκι είναι η ιστορία ενός μικρού, ξύλινου στρατιώτη που ξεχωρίζει από τους άλλους γιατί έχει ένα μόνο πόδι. Το στρατιωτάκι ερωτεύεται μια μπαλαρίνα. Όταν κατά λάθος βρίσκεται εκτός σπιτιού σε μια απρόσμενη περιπέτεια το μόνο που σκέφτεται είναι πως θα γυρίσει σε εκείνη. Σε ένα απαισιόδοξο φινάλε, όταν καταφέρνει εν τέλει να επιστρέψει σπίτι, το στρατιωτάκι και η μπαλαρίνα πέφτουν στο τζάκι. Το μόνο που μένει στις στάχτες είναι μια μικρή χρυσή καρδιά.
Το πιο στενάχωρο από τα παραμύθια του Άντερσεν είναι το κοριτσάκι με τα σπίρτα. Είναι παραμονή πρωτοχρονιάς και όλοι γιορτάζουν. Οι γειτονιές μυρίζουν από τα φαγητά και τα γλυκά που ψήνουν στα σπίτια. Την ίδια ώρα ένα παιδί ζητάει ελεημοσύνη στην παγωμένη πόλη. Σε μια προσπάθεια να ζεσταθεί ανάβει ένα ένα τα σπίρτα που κρατάει. Στις φλόγες βλέπει οράματα από μικρές στιγμές ευτυχίας. Το κορίτσι πεθαίνει και ο συγγραφέας μας δηλώνει πως τώρα πια δεν κρυώνει ούτε πεινάει, χωρίς φυσικά να γίνεται λιγότερο λυπηρό το τέλος της ιστορίας.
Το Χριστουγεννιάτικο έλατο είναι ένα συμβολικό παραμύθι που δεν έχει να κάνει αμιγώς με την γιορτή των Χριστουγέννων, παρόλο που μεταφράστηκε έτσι στα ελληνικά. Το έλατο δεν είναι ικανοποιημένο με τη ζωή του στο δάσος και βλέπει με ζήλια την «τύχη» των άλλων ελάτων. Η αλληγορία του παραμυθιού έχει να κάνει με τη συνήθεια των ανθρώπων να μην αφήνουν τον εαυτό τους να νιώσει ευτυχία, αναζητώντας συνέχεια περισσότερα. Ένα παραμύθι που θέλει να μας θυμίσει πως πρέπει να ζούμε και να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή.
Τα παραμύθια του Άντερσεν μπορεί να είναι κάποιες φορές σκληρά και απαισιόδοξα, είναι όμως διδακτικά και αντλούν έμπνευση από την πραγματική ζωή. Η μελαγχολία που κρύβουν δεν είναι επιτηδευμένη. Μπορεί το τέλος να μην είναι πάντα “καλό”-με τη στερεοτυπική έννοια- αλλά η γεύση που αφήνει είναι γλυκιά. Φαίνεται παράδοξο μια ιστορία που απευθύνεται σε παιδιά να έχει δραματικό τέλος. Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν το καταφέρνει με έναν τρόπο, ώστε το δημιούργημά του να μοιάζει σωστό και ειλικρινές. Άλλωστε, όλοι έχουμε συνδυάσει έστω ένα παραμύθι του με την παιδική μας ηλικία.