Όλοι λίγο πολύ, πέραν των συναδέλφων του σιναφιού μου, θα έχετε πετύχει σε κάποιο βιβλίο, site κ.λπ. το όνομα Τζων Μεϋναρντ Κέινς. Αν όχι, ο εν λόγω κύριος είναι από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ου αιώνα, με πολυσχιδή έργο πάνω στον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού (κατά Στίγκλιτζ) και στην αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων. Ο Κέινς πέθανε το 1946, μόλις 27 χρόνια από την έκδοση του βιβλίου του “Οι οικονομικές συνέπειες της Ειρήνης”, στο οποίο πρόβλεψε με ακρίβεια τον ερχομό του Β Παγκοσμίου Πολέμου, αφού η Γερμανία θα ήταν αδύνατο να αποπληρώσει τις υψηλές κυρώσεις που της επέβαλαν οι νικήτριες δυνάμεις του πρώτου πολέμου.

Ο Κέινς, ωστόσο, δεν έμεινε γνωστός στην ιστορία για αυτό. Αντίθετα, έμεινε γνωστός για την θεμελιώδη αρχή που πρέσβευε όσον αφορά την αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων. Ζώντας στην Ελλάδα της λιτότητας, όποιος καθίσει να μελετήσει λίγο τις ιδέες του, στην καλύτερη των περιπτώσεων θα τον περάσει για ριζοσπάστη ιδεαλιστή και αιθεροβάμων. Και γιατί;

Γιατί, φίλες και φίλοι, ο Κέινς υποστήριζε έναν αιώνα πριν πως σε περιόδους κρίσης αντί να εφαρμόζονται σκληρά μνημόνια λιτότητας, που αυξάνουν την φορολογία και την ανεργία και οδηγούν χιλιάδες επιχειρήσεις στο κλείσιμο και πολλά νοικοκυριά στην χρεοκοπία, θα πρέπει το κράτος να αυξάνει τις δαπάνες του με μορφή διαβιβαστικών πληρωμών (επιδόματα, παροχές ,αναδιανομή πλούτου κ.λπ.) ούτως ώστε να τονωθεί η αγορά και να περιορισθεί το έλλειμμα ζήτησης.

Αντίθετα σε περιόδους άνθισης, τα ελλείμματα θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από την αποταμίευση των πλεονασμάτων. Εκεί έγκειται το κλειδί. Στο ότι το κράτος μέσα από χρηστή διοίκηση θα διαθέτει στα αποθεματικά του ικανά ταμειακά διαθέσιμα για να χρηματοδοτήσει σε περίπτωση ύφεσης μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, μέσω μείωσης φορολογίας και αύξησης των δημοσίων επενδύσεων. Αν η Κυβέρνηση όμως δεν έχει δημοσιονομικό σχέδιο, αλλά πορεύεται με την λογική της δημιουργίας ενός κομματικού σωλήνα μέσω του οποίου με όπλο το λαϊκισμό και την ξύλινη γλώσσα να παραμένει στην εξουσία εξυπηρετώντας ρουσφέτια, τότε πολύ λυπάμαι αλλά ούτε καν σε περιόδους άνθισης δεν θα εξασφαλιστούν πλεονασματικά κεφάλαια. Η συνέχεια γνωστή σε όλους. Διογκωμένα ελλείμματα, πτώση-άνοδος κυβερνήσεων, ανεργία στα ύψη και μια ελίτ με λεφτά στο εξωτερικό. Σας θυμίζει κάποια χώρα;

Η περίπτωση της Ελλάδας.

Όταν κατέρρευσε η αγορά των τοξικών παραγώγων στην Αμερική (το επονομαζόμενο Κραχ του 2008), μαζί με τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας κατέρρευσαν ως ντόμινο και οι περισσότερες αγορές του κόσμο, σηματοδοτώντας την αρχή ενός economic contagion με τραγικές συνέπειες. Το πως προέκυψε αυτή η κρίση είναι λίγο πολύ γνωστό σε όλους. Αυτό που δεν είναι όμως τόσο γνωστό και μάλλον απορίας άξιο για τον μέσο πολίτη αυτής της χώρας είναι πως χώρες όπως η Βραζιλία, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Κίνα κ.α. κατάφεραν να αποδράσουν τόσο γρήγορα από τους κόλπους της κρίσης. Γιατί, πρώτον, πολλές από αυτές τις χώρες έχουν δικό τους νόμισμα, άρα δική τους νομισματική πολιτική. Και δεύτερον, γιατί αυτές οι χώρες είχαν πλάνο μακροπρόθεσμο αποταμιεύοντας σε περιόδους άνθισης και έτσι όταν έσκασε η φούσκα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν μια επεκτατική πολιτική που τους έβγαλε γρήγορα από το βούρκο. Εντάξει όχι τόσο η Βραζιλία, αλλά η νομισματική της υποτίμηση που οδήγησε στο άνοιγμα της σε άλλες αγορές και πέταξε στα ύψη τις εξαγωγές της θεωρείται αξιοσημείωτη. (Θα μου πείτε, ο λαός αυτό το διάστημα αναπροσαρμογής τι τίμημα πλήρωσε… Θα σας απαντήσω, ας βγούμε από το ευρώ για να δούμε ιδίοις όμμασι.)

Ωστόσο πολλοί θα μου πείτε πως και η ΕΕ αν και διαθέτει κοινό νόμισμα, δεν διαθέτει κοινή δημοσιονομική πολιτική. Θα σας απαντήσω πως όταν μια χώρα όπως η Ελλάδα παγιδεύεται με ήδη υψηλό έλλειμμα και χωρίς ταμειακά διαθέσιμα στην Κρίση Χρέους, τι επιλογές έχει να ασκήσει σωστή δημοσιονομική πολιτική; Έτσι, προκειμένου βέβαια να μην δυσαρεστηθεί ο ήδη κακομαθημένος ελληνικός λαός και φυσικά προκειμένου να διατηρηθεί ο πολιτικός στη θέση του, θα αναζητηθεί βοήθεια στους μεγάλους της Ένωσης, οι οποίοι λόγω αφερεγγυότητας του δανειολήπτη θα εφαρμόσουν μια ιδιαίτερα περιοριστική δημοσιονομική πολιτική λιτότητας, ούτως ώστε να περιορίσουν τις ανεξέλεγκτες δαπάνες του Ελληνικού κράτους και να εξασφαλίσουν πως, ακόμα και με αίμα, η χώρα θα αποκτήσει πλεόνασμα ώστε να αποπληρώνει τα χρέη της.

Η Ελλάδα του σήμερα

Η Ελλάδα του σήμερα πληγώνει… και σκοτώνει όχι μόνο τα παιδιά της, αλλά και τους ηλικιωμένους και εργαζόμενους της. Και αυτό γιατί πάνω από 357.000 άνθρωποι μετανάστευσαν στο εξωτερικό προκειμένου να γλυτώσουν το 29% της ανεργίας που ισχύει σήμερα. 1 στους 3 είναι ανασφάλιστοι, ενώ είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στους νέους (46,5%). Επιπλέον, σε επίπεδο φορολογίας, σύμφωνα με έκθεση του ΟΑΣΑΑ, είμαστε στις πρωτιές της Ευρωζώνης αφού φτάνουμε σε σημείο να φορολογούμε επιχειρηματικές δραστηριότητες ως και 50%, ενώ μαζί με την Τουρκία και το Μεξικό έχουμε καταγράψει την μεγαλύτερη αύξηση των φορολογικών συντελεστών από το 2007 ως σήμερα. Το παράδοξο; Τα κέρδη από τους φόρους το 2015 αυξήθηκαν μόλις κατά μια ποσοστιαία μονάδα από το 2014, την περίοδο που οι φορολογικές συντελεστές κατέγραφαν αυξήσεις κοντά στο 4%.

Ωστόσο δεν είναι πράγματι τόσο άσχημα τα πράγματα. Υπάρχουν ακόμη κράτη που φορολογούν τους πολίτες τους με πολύ μεγαλύτερους φόρους, όπως η Γερμανία (παύση για γέλια), το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία κ.λπ.. Ωστόσο, σε αυτές τις χώρες οι απολαβές που αποκομίζουν οι πολίτες σε σχέση με το ποσοστό του φόρου που καταβάλουν είναι διπλάσιες και τριπλάσιες από την ελληνική πραγματικότητα. Οπότε, είναι στο χέρι σας αν θα δείτε την χώρα σας ως ένα ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο.

Η Ελλάδα του αύριο: βγαίνοντας από το αδιέξοδο…

• 1ο στάδιο: Πολιτική ενότητα και χάραξη κοινής στρατηγικής σε βάθος χρόνου. Το σύστημα μας αποτυγχάνει διαρκώς, καθώς οι πολιτικοί μας εναλλάσσονται κάθε 4 χρόνια στην εξουσία εφαρμόζοντας διαφορετική συνταγή με τα γνωστά αποτελέσματα. Οι δανειστές από τους οποίους εξαρτιόμαστε χρειάζονται φερεγγυότητα, η οποία προκύπτει μέσα από πολιτική σταθερότητα και ομόφωνη πρωτοβουλία. Δεν είναι ώρα για παιχνίδια μικροκομματισμού και μεταπολιτευτικού τυχοδιωκτισμού.
• 2ο στάδιο: Μείωση της γραφειοκρατίας. Στην Ελλάδα του σήμερα πιο εύκολα μεγαλώνεις παιδί -ακόμα και με μειωμένο εισόδημα- παρά ανοίγεις επιχείρηση. Και αυτό γιατί το εταιρικό πλαίσιο είναι πολύ απαρχαιωμένο, διαμοιράζεται σε πολλούς φορείς, ενώ οι διαδικασίες κωλυσιεργούν τόσο πολύ που εν τέλη ο υποψήφιος επενδυτής ή επιχειρηματίας αποφασίζει λόγω των αντικινήτρων που του έχουν έρθει στο κεφάλι να εγκαταλείψει το “πλοίο”.
• 3ο στάδιο: Σταθερό Φορολογικό Πλαίσιο. Δεν θέλουμε να γίνουμε Νησιά Κέϋμαν, ούτε παράδεισος ξεπλύματος μαύρου χρήματος έχοντας τρομερά χαμηλούς φόρους. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα κοστολογημένο και δίκαιο φορολογικό σύστημα που θα εξατομικεύεται ανάλογα με την στρατηγική σημασία του κάθε κλάδου. Στην Ελλάδα της κρίσης ο επενδυτής δεν μπορεί να προβλέψει όχι σε χρόνια αλλά σε μήνες το πότε θα αλλάξει το φορολογικό πλαίσιο. Αυτό προϋποθέτει φυσικά οικονομική ανεξαρτησία και φυσικά πλεονασματικούς προϋπολογισμούς.
• 4ο στάδιο: Εξάλειψη διαφθοράς και φοροδιαφυγής μέσω της τεχνολογίας. Παντού ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Στα πάντα. Να μην έχει προσωπική επαφή ο επιχειρηματίας με το κράτος. Αντίθετα να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις του απρόσωπα μέσω της ηλεκτρονικής οδού χωρίς την ύπαρξη υπαλλήλων, μεσαζόντων κ.λπ., όπου ευδοκιμούν έντονα ενδεχόμενα παράνομων διακανονισμών “κάτω από το τραπέζι”. Επίσης, σύνδεση ταμειακών μηχανών με την Εφορία, εντατικοποίηση ελέγχων σε σημεία κλειδιά όπου καλπάζει η φοροδιαφυγή και τουλάχιστον μέχρι την αρχή της ανάκαμψης περιορισμό στην έξοδο κεφαλαίων.
• 5ο στάδιο: Επιτάχυνση της δικαιοσύνης. Εκσυγχρονισμός όλων των διαδικασιών με εκτεταμένη χρήση πληροφοριακών συστημάτων και ηλεκτρονικών υπολογιστών και φυσικά μείωση των “σχολικών” διακοπών της δικαιοσύνης και επέκταση των ωραρίων λειτουργίας των δικαστηρίων ώστε να αποσυμφορηθούν όλες οι διαδικασίες. Και φυσικά, εφαρμογή αυστηρού νομικού πλαισίου που θα αποτρέπει μέσω μεγάλων προστίμων όσους προτιμούν την δικαστική οδό για την επίλυση διαφορών χωρίς βάσιμη κατηγορία με αποτέλεσμα να γεμίζουν τα δικαστικά προγράμματα από εκατοντάδες υποθέσεις που θα μπορούσαν να αποφευχθούν καθυστερώντας άλλες μεγαλύτερης σημασίας.

Κλείνοντας, είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν και φυσικά ο δρόμος ανηφορικός. Ωστόσο, είναι ζήτημα το ποια Ελλάδα θέλουμε όλοι. Την Ελλάδα της υποτέλειας και της φτώχειας ή την Ελλάδα της αξιοκρατίας και της δημοσιονομικής ευμάρειας;