Πηγή Φωτογραφίας: shutterstock.com

Η ψυχοθεραπεία συχνά ακολουθείται από διάφορους μύθους. Οι μύθοι αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν ένα αρνητικό στίγμα σχετικά με τη θεραπεία, αλλά και να αποτρέψουν κάποιον από το να αναζητήσει βοήθεια.

Παρότι η ψυχοθεραπεία δεν αποτελεί σήμερα ταμπού, όπως συνέβαινε κάποτε, η επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας πολλές φορές δε γίνεται τόσο εύκολα όσο σε οποιονδήποτε άλλον επαγγελματία υγείας. Ο λόγος είναι συνήθως οι μύθοι που την ακολουθούν.

Η πληροφόρηση σχετικά με τη ψυχοθεραπεία έρχεται μέσω της τηλεόραση, του κινηματογράφο ή από πράγματα που έχουμε διαβάσει ή ακούσει. Έτσι, ανακυκλώνονται πολλοί μύθοι που δημιουργούν ένα θολό τοπίο γύρω από τη συγκεκριμένη επιστήμη. Μύθοι που προκαλούν φόβο σε όσους χρειάζονται κάποια βοήθεια, οι οποίοι πιθανόν να έχουν σχηματίσει μια εικόνα που δεν αντιπροσωπεύει τη ρεαλιστική διάσταση της ψυχοθεραπείας.

Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί οι μύθοι;

ΜΥΘΟΣ: Οι άνθρωποι που αναζητούν τη βοήθεια ενός ειδικού είναι αδύναμοι, προβληματικοί ή ακόμη και «τρελοί».

Πρόκειται για μία παράλογη πεποίθηση ότι οι άνθρωποι πρέπει να λειτουργούν σαν ένα σωστό ρολόι. Αν αυτό δε συμβαίνει, στα πλαίσια που ορίζει αυτή η πεποίθηση, τότε το άτομο θεωρείται αυθαίρετα αδύναμο να λύσει τα προβλήματα του.

Παραδόξως, η αίσθηση της αδυναμίας που προσπαθούν οι άνθρωποι να αποφύγουν, δεν είναι πραγματικά αδυναμία. Η αδυναμία είναι μια κριτική που γίνεται από άλλους που φοβούνται. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι συνήθως προβάλουν τις δικές τους ανησυχίες και προσωπικές απόψεις στους άλλους.

Το να αναζητά κάποιος βοήθεια είναι ένδειξη ικανότητας και δύναμης για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα του. Αναζητώντας βοήθεια, σημαίνει ότι λαμβάνουμε δράση, αφού η αναζήτηση βοήθειας απαιτεί περισσότερη δύναμη από το παραμείνει κανείς παθητικά αδρανής.

Η ψυχοθεραπεία είναι συνυφασμένη με την αλλαγή. Έτσι, κάποιος που θέλει να αλλάξει, χρειάζεται να έχει μεγάλη εσωτερική δύναμη και ψυχικό σθένος προκειμένου να αφήσει πίσω του την ασφάλεια που του προσφέρει η συνήθεια.

Η θεραπεία βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής. Δείχνει τη θέληση να αλλάξουμε πράγματα που μέχρι τώρα δεν ήταν βοηθητικά και αυτό είναι απολύτως υγιές. Για αυτό το λόγο, είναι μάταιο να μην το κάνουμε επειδή φοβόμαστε ότι κάποιος μπορεί να μας χαρακτηρίσει.

ΜΥΘΟΣ: Η ψυχοθεραπεία δεν είναι απαραίτητη όταν μπορώ απλά να μιλήσω σε συγγενείς και φίλους.

Υπάρχει μια πεποίθηση στον πολιτισμό μας ότι η στήριξη ενός καλού φίλου ή συγγενή, μπορεί να υποκαταστήσει τη θεραπεία. Ενώ το υποστηρικτικό δίκτυο και η κοινωνική στήριξη είναι σημαντική για όλους, η ψυχοθεραπεία είναι πολύ διαφορετική από τις κοινωνικές μας επαφές.

Σε αντίθεση με τις καλές προθέσεις των φίλων, οι θεραπευτές είναι καλά εκπαιδευμένοι και ειδικά καταρτισμένοι επαγγελματίες. Επιπλέον, έχουν περάσει χρόνια μαθαίνοντας και εξασκώντας τη διάγνωση και την αντιμετώπιση γνωστικών, συναισθηματικών, συμπεριφορικών και σχεσιακών ζητημάτων.

Οι σχέσεις με φίλους και συγγενείς είναι συνήθως αμοιβαίες. Αυτό σημαίνει πως οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από τα θέματα όλων των μελών. Ακόμα, στις φιλικές σχέσεις, συχνά μπορεί κάποιος να αποφύγει να συζητήσει ορισμένα θέματα για διάφορους προσωπικούς λόγους. Για παράδειγμα, μπορεί να θεωρεί πως θα στενοχωρήσει τον άλλον, ότι θα βλάψει τα συναισθήματα του, μπορεί να φοβάται την κριτική ή ακόμη να θεωρεί πως ο άλλος δεν είναι σε θέση να ακούσει ουσιαστικά το τι συμβαίνει.

Οι φίλοι, παρά τις καλές προθέσεις τους, δε μπορούν να δράσουν ψυχοθεραπευτικά, ακόμη και αν πρόκειται για φίλους που είναι επαγγελματίες θεραπευτές. Αυτό συμβαίνει γιατί οι θεραπευτικές συνεδρίες είναι αφιερωμένες εξολοκλήρου στο άτομο. Δηλαδή, στο επίκεντρο βρίσκονται μόνο οι ανάγκες του και ο θεραπευτής δεν έχει καμία εμπλοκή με την κοινωνική ζωή του εκάστοτε ατόμου.

Καθώς λοιπόν ο θεραπευτής δεν εμπλέκεται στην κοινωνική ζωή του ατόμου, διατηρεί και μια περισσότερο αντικειμενική σκοπιά χωρίς να εμπλέκεται συναισθηματικά με όσα το απασχολούν. Συνεπώς, ο θεραπευτής μπορεί να παραμερίζει τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις του, ώστε να δρα αποκλειστικά με γνώμονα το συμφέρον του ατόμου. Έτσι, μπορεί να ακούσει την αφήγηση σχετικά με τη ζωή του, χωρίς να φιλτράρεται από δικά του βιώματα. Γεγονός που αδυνατεί να συμβεί στις κοινωνικές σχέσεις.

Τέλος, η ψυχοθεραπεία είναι απόλυτα εμπιστευτική. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ότι συζητιέται στα πλαίσια της θεραπείας παραμένει απόρρητο. 

ΜΥΘΟΣ: Στη θεραπεία μόνο εγώ θα μιλάω και ο θεραπευτής μόνο θα ακούει τα προβλήματα μου.

Υπάρχουν πολλές σκηνές σε τηλεοπτικές εκπομπές και σε μυθιστορήματα, όπου οι θεραπευτές απλώς ακούνε, κουνούν το κεφάλι και επαναλαμβάνουν τις ίδιες λέξεις. Οι σκηνές αυτές φυσικά δεν αντικατοπτρίζουν τη ρεαλιστική διάσταση της θεραπείας.

Η ψυχοθεραπεία είναι κάθε άλλο παρά μια παθητική διαδικασία. Πρόκειται για μια διαδραστική και συνεργατική διαδικασία, βασισμένη στο διάλογο και στην ενεργητική συμμετοχή για την επίλυση προβλημάτων. Οι θεραπευτές, μεταξύ άλλων, έχουν εκπαιδευτεί σε βιωματικούς θεραπευτικούς τρόπους. Έτσι, συχνά ο θεραπευτής μπορεί να δώσει δουλειά για το σπίτι ανάμεσα στις συνεδρίες, ώστε να γίνει πρακτική σε νέες δεξιότητες. Στη θεραπεία, ο θεραπευτής από κοινού με το άτομο, προσδιορίζουν το πρόβλημα, θέτουν στόχους, αναπτύσσουν δεξιότητες και παρακολουθούν τη βελτίωση.

ΜΥΘΟΣ: Η ψυχοθεραπεία είναι απλά κοινή λογική.

Συχνά λέγεται πως η ψυχοθεραπεία δεν είναι τίποτα παραπάνω από την κοινή λογική. Θεωρείται πως οι θεραπευτές το μόνο που κάνουν είναι να επαναλαμβάνουν πράγματα που στην ουσία όλοι γνωρίζουν. Φυσικά η κοινή λογική ισχύει για όλους. Όμως, η ψυχοθεραπεία δίνει τη διορατικότητα, η οποία είναι μοναδική για τον καθένα.

Ως μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας, τα άτομα ενθαρρύνονται να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους, καθώς και να αναγνωρίσουν τα θέλω και τις ανάγκες τους. Κάποιες φορές η ενθάρρυνση αυτή προσανατολίζεται και σε απλά μέτρα για έναν υγιή τρόπο ζωής. Όπως για παράδειγμα, επαρκή ύπνο και σωματική δραστηριότητα. Αυτά μπορούμε να πούμε ότι κατά κάποιον τρόπο είναι κοινή λογική.

Όμως, η θεραπεία βασίζεται σε επιστημονικές αρχές και εξετάζει τι προκαλεί κάποιο πρόβλημα, ποιά είναι τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά και προσφέρει αντιμετώπιση με βάση την επιστήμη και την έρευνα.

Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στο άτομο. Έτσι, με την υποστήριξη του καλά καταρτισμένου επαγγελματία, ο οποίος κατανοεί, εξατομικευμένα καθοδηγεί το άτομο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του και στην επίτευξη των στόχων του.

Επομένως, τόσο η θεραπεία όσο και η κοινή λογική είναι σημαντικές. Όμως, η καλή ψυχική υγεία δεν είναι κοινή λογική. Αλλά, πρόκειται για μάθηση δεξιοτήτων από  θεραπευτές που έχουν την εμπειρία, τη γνώση και την κατανόηση να προσφέρουν κάτι παραπάνω από αυτό που μπορεί να μας λέει η κοινή λογική.

 ΜΥΘΟΣ: Ο θεραπευτής θα μου πει πως θα τον/την αλλάξω.

Ο μόνος που μπορούμε να αλλάξουμε είναι ο εαυτός μας. Η θεραπεία δε μπορεί να αλλάξει κάποιον αν ο ίδιος δεν έχει τη θέληση να αλλάξει. Και σίγουρα δε μπορεί να αλλάξει κάποιον ο οποίος δεν έχει έρθει ο ίδιος για θεραπεία.

Η αλλαγή ξεκινά από κάποιον ο οποίος αρχικά αντιλαμβάνεται κάποια δυσκολία. Στη συνέχεια, βρίσκει το θάρρος και τη δύναμη να αφήσει πίσω του την ασφάλεια που του προσφέρει η συνήθεια και να λάβει δράση.

Αλλάζοντας κανείς τον εαυτό του υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δει αλλαγές και στους γύρω του, καθώς οι αλλαγές στη συμπεριφορά του θα τους επηρεάσουν.

Σχεδόν όλοι μας μπορεί να αντιμετωπίσουμε κάποιες δυσκολίες στη διάρκεια της ζωής μας. Αυτές οι δυσκολίες είναι πιθανό να γίνουν εμπόδια στην ψυχολογική και κοινωνική μας προσαρμογή διαταράσσοντας την ομαλή μας πορεία.

Η ψυχοθεραπεία είναι μία επιστημονική και συνεχώς εξελισσόμενη θεραπευτική μέθοδος, η οποία βοηθά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων. Η μέθοδος αυτή είναι μία διερευνητική συνεργασία μάθησης, βασισμένη στην υποστήριξη, την ενσυναίσθηση, την αυθεντικότητα και την εχεμύθεια.

Πρόκειται για μια διαδικασία που μας προσφέρει πολύτιμα δώρα που μπορούμε να χαρίσουμε στον εαυτό μας. Τα δώρα αυτά είναι η εσωτερική ισορροπία, η ωρίμανση και το ελπιδοφόρο βήμα για μια πιο ικανοποιητική ζωή.