pacta sunt servanda
Πολιτική και δημοκρατία στην σημερινή κοινωνία θεωρούνται δύο όροι αλληλένδετοι. Η δημοκρατία αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα μιας σύγχρονης πολιτικά αφυπνισμένης κοινωνίας. Η δημοκρατία όπως και η “πολιτική” βιώνουν την εξέλιξη τους μέσα από καταστάσεις και νέα δεδομένα που απαιτούν την “εξέλιξη ως προς την επιβίωση” τους.
Εισαγωγικό σημείωμα του Ιωάννη Κεβενίδη
Ο Νoam Chomsky στο βιβλίο “Δύο ώρες διαύγειας” του Ντένι Ρόμπερ και της Βερόνικα Ζαράχοβιτς παραθέτει την διάσημη φράση του Μαχάτμα Γκάντι: Όταν τον ρώτησαν τι σκεφτόταν για τον δυτικό πολιτισμό, απάντησε λέγοντας “Ίσως να είναι μια καλή ιδέα, θα έπρεπε να προσπαθήσετε να τον δημιουργήσετε” και ο Chomsky συνεχίζει λέγοντας “Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για την δημοκρατία. Υπάρχει όπως και ο δυτικός πολιτισμός, αλλά δεν έχει ακόμα εκπληρώσει όλες τις υποσχέσεις της”.
Η ευρωπαϊκή πολιτική έχει αλλάξει πολλά πρόσωπα. Από τα νέα ιδεολογικά ρεύματα, ριζοσπαστικά και συντηρητικά μέχρι τους εμπνευστές της “τρίτης οδού”. Η ευρωπαϊκή πολιτική φαντάζει να πέρασε από ένα στάδιο μακρόχρονου σχεδιασμού μέχρι να καταφέρει ως “συμπαγής οργανισμός” να προσαρμοστεί στο σήμερα.
Ποια θεωρούμε τα ποιο αξιοσημείωτα κομμάτια πολιτικής εξέλιξης της “Νέας Ευρώπης” ;
Η Κατερίνα Μπελή, φοιτήτρια δημοσιογραφίας, συνεργάτιδα, και αρχισυντάκτρια του Inzone.gr απαντάει :
|
“ Αν θα μπορούσα να ξεχωρίσω, κατά την προσωπική μου άποψη πάντα, τις σημαντικότερες εξελίξεις στην Ευρώπη των τελευταίων 20 ετών, δίνοντας κατά κύριο λόγο έμφαση στην ΕΕ, θα κατέληγα στα εξής τρία σημεία. Αρχικά, η δημιουργία και επικράτηση ενός ενιαίου νομίσματος σε 19 χώρες της Ευρώπης άνοιξε νέους δρόμους στην εμπορική αλλά και διπλωματική επικοινωνία των κρατών. Παρά τα αναμφισβήτητα προβλήματα που προέκυψαν και συνεχίζουν να προκύπτουν από την νομισματική εξίσωση οικονομικά άνισων χωρών, κανείς δεν μπορεί παρά να παραδεχτεί ότι η εισαγωγή του Euro στη νομισματική αγορά επηρέασε τις ισορροπίες ακόμα και εκτός των συνόρων της ΕΕ, με τα αποτελέσματα αυτής της απόφασης να μην είναι, ωστόσο, ακόμα και σήμερα ιδιαίτερα καθαρά. Αν και η ορθότητα της απόφασης θα κριθεί μάλλον από την ιστορία, δεν υπάρχει αμφιβολία για τη σοβαρότητά της και την επιρροή που άσκησε στη ροή της ευρωπαϊκής ιστορίας τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, το μεγάλο άνοιγμα της ΕΕ το 2004 με την ένταξη 10 χωρών, 7 από τις οποίες προέρχονταν από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ, διεύρυνε και άλλαξε τον χαρακτήρα της. Οι χώρες αυτές, καθώς και η Ρουμανία και η Βουλγαρία που προτέθηκαν το 2007, που βρίσκονταν σχεδόν μισό αιώνα κάτω από την πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης, κατάργησαν με την ένταξή τους, ως ένα βαθμό, το καθαρά δυτικό προφίλ της ΕΕ του 20ου αιώνα.
|
Παρά τις φανερές διαφορές ανάμεσα στα υπάρχοντα μέλη της ΕΕ, για πρώτη φορά τα νέα μέλη έφεραν στο προσκήνιο την Ανατολική Ευρώπη και τα προβλήματά της, αν και είναι φανερό ότι ο κεντρικός άξονας συνεχίζει να βρίσκεται στη Δύση.
Ένα τρίτο σημείο θα μπορούσε να θεωρηθεί η προσπάθεια επικράτησης ενός αποτυχημένου Ευρωπαϊκού Συντάγματος και η αντικατάστασή του από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Η αποτυχία αυτή υπογράμμισε και υπενθύμισε ότι, παρά τον εκπληκτικό βαθμό περιφερειακής ολοκλήρωσης της ΕΕ, τα κράτη-μέλη εξακολουθούν να λειτουργούν ως ξεχωριστές μονάδες μέσα σε ένα σύνολο και δεν επιθυμούν να υποτάξουν τα εθνικά τους συμφέροντα. Όπως αποδεικνύει και η Συνθήκη της Λισαβόνας, η θεσμική εμβάθυνση είναι επιθυμητή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο αυτοσκοπός ή η κατεύθυνση της ΕΕ είναι η ομοσπονδοποίηση. “
|
Από τον “Ηγεμόνα” του παρελθόντος στον “Ηγεμόνα” του σήμερα.
The Princeps
(The Princeps, διάλογος Ιωάννης Κεβενίδης & Κατερίνα Μπελή)
-Οι νέοι ηγεμόνες αυτοδημιούργητοι με ιστορία στην πολιτική, διατηρώντας μία λάγνη σχέση με τα έδρανα εκ των οποίων λίγες εξαιρέσεις μόνο θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, άλλοτε οραματιστές και άλλοτε διανοούμενοι, πλασμένοι από ένα πολιτικό σύστημα το όποιο δίνει ότι του δίνεις, ηγούνται ή προσπαθούν να ηγηθούν των ευρωπαϊκών χωρών. Σε μία Ευρώπη του σήμερα πως θα πρέπει να είναι πλασμένοι οι νέοι “Ηγέτες”;
-Η Ευρώπη του 21ου αιώνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αλληλουχία κρίσεως, με τις περισσότερες από αυτές να θεωρήθηκαν ελάσσονος σημασίας ή να μην προβλέφθηκαν στο ελάχιστο από τις ηγεσίες των ευρωπαϊκών κρατών. Οι ηγέτες των ευρωπαϊκών κρατών είναι απαραίτητο να έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίσουν αυτές τις κρίσεις- ή τουλάχιστον να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι είναι σε θέση να τα καταφέρουν. Η σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική είναι περισσότερο από ποτέ ζήτημα του φαίνεσθαι και λιγότερο του είναι. Παράλληλα, οι ηγέτες των κρατών βρίσκονται στην αμήχανη θέση να πρέπει να στηρίξουν τις θέσεις της χώρας τους και να προωθήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα, τη στιγμή που η συνεργασία ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη -και κατά συνέπεια οι αμοιβαίες υποχωρήσεις- βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας. Συνοπτικά, ο σύγχρονος ευρωπαίος ηγέτης θα έπρεπε να διέπεται από ικανότητες διαχείρισης κρίσεων σε ποικίλους τομείς και να μπορεί να εξισορροπήσει τα εθνικά με τα διακρατικά συμφέροντα, ενώ παράλληλα να είναι αρκετά χαρισματικός, ώστε να προκαλεί τον θαυμασμό και να εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη του λαού.
Εισαγωγικό σημείωμα του Ιωάννη Κεβενίδη:
Μιλώντας για την Ευρωπαϊκή ένωση δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε τις λεγόμενες μαύρες σελίδες, αν και σε αυτό το κείμενο θα παραμείνουμε στα ρηχά, μπορούμε να κατανοήσουμε σε ένα πρώτο πλάνο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό σύστημα.
Κείμενα & σχολιασμός Ηρώ Κελεσίδου & Κατερίνα Μπελή
Η Κατερίνα Μπελή γράφει:
| Η ΕΕ του σήμερα διέπεται από την αδυναμία να ανταποκριθεί στις διαδοχικές κρίσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη και την ανεπάρκεια να ξεκαθαρίσει τον ρόλο της τόσο απέναντι στα κράτη που την απαρτίζουν αλλά και στο γενικότερο πλαίσιο της παγκόσμιας πολιτικής. Όπως αποδεικνύει η πρόσφατη ιστορία των τελευταίων ετών, η ΕΕ απέτυχε να ανταποκριθεί την κατάλληλη στιγμή απέναντι σε κρίσης που την διαίρεσαν εσωτερικά και σπίλωσαν την εξωτερική της εικόνα, παρά τις προσπάθειές των ανθρώπων που την διοικούν να αποδείξουν ότι η κατάσταση παραμένει διαχειρίσιμη. Η οικονομική κρίση και η διαχείριση του ελληνικού χρέους, η κριμαϊκή κρίση και οι σχέσεις με τη Ρωσία, το προσφυγικό ρεύμα από τη Συρία και το μεταναστευτικό ζήτημα, αλλά και πιο πρόσφατα η ιδέα της εξόδου χωρών από την Ένωση, μετουσιωμένη με το όνομα Brexit, Grexit κ.λπ. αποτελούν μερικές από τις αποδείξεις ότι τα πράγματα στο εσωτερικό, αλλά και το εξωτερικό της ΕΕ δεν είναι τόσο ρόδινα όσο παρουσιάζονται. Οι κρίσεις αυτές δεν σημαίνουν απαραίτητα πλήρης αποτυχία της Ένωσης, ούτε και πρέπει να οδηγήσουν στη διάλυσή της. Αποτελούν, απλά, αποδείξεις ότι η ΕΕ δεν είναι παρά ένα πρότυπο μοντέλο που δεν έχει δοκιμαστεί ξανά ποτέ στο παρελθόν και, όπως είναι λογικό και αναμενόμενο, ως μια ένωση-πειραματόζωο δεν είναι σε θέση να ανταποκρίνεται ορθά σε κάθε πρόκληση. Ωστόσο, η παγιωμένη κατάστασης κρίσης που ταλανίζει τα κράτη-μέλη της ΕΕ τα τελευταία χρόνια φέρνει στην επιφάνεια ερωτήματα περί σαθρότητας των θεμελίων της η οποία προκαλεί αυτή την αδυναμία άμεσης ανταπόκρισης. Η ΕΕ του σήμερα βρίσκεται συχνά αντιμέτωπη με προτετελεσμένα γεγονότα και δεν έχει καταφέρει, παρά τον μισό αιώνα της ύπαρξής της, να καθορίσει πλήρως τον ρόλο της απέναντι στα κράτη-μέλη της αλλά και τη θέση της στην παγκόσμια πολιτική σκακιέρα. |
Η απουσία στόχου ομοσπονδοποίησης μπορεί να ενισχύει τη θέση των κρατών-μελών και να τους επιτρέπει να συμπεριφέρονται ως ανεξάρτητοι πολιτικοί δρώντες, ωστόσο, την ίδια στιγμή η ασάφεια που προκαλεί η απουσία ενός ξεκάθαρου στόχου (η θεσμοποίηση συνεχίζει να είναι θεμιτή, όπως αποδεικνύουν πλήθος πρωτοκόλλων, αλλά όχι και βασικός αυτοσκοπός της ΕΕ) δημιουργεί μια γκρίζα ζώνη δράσης των οργάνων της ΕΕ, που φαινομενικά έχουν ανώτερη εξουσία των αντίστοιχων κρατικών, η πραγματική τους, όμως, επιρροή δεν είναι φανερή. Η ουσιαστική αδιαφάνεια στο εσωτερικό των κυρίαρχων οργάνων της προκαλούν εύλογες απορίες περί του πραγματικού διοικητή της ΕΕ. Η δύναμη έγκειται σε ιδιώτες, στα κράτη και τις κυβερνήσεις ή σε διακρατικές δυνάμεις; Η αδυναμία ξεκάθαρης εσωτερικής οργάνωσης της ΕΕ και φανερού προσδιορισμού του ρόλου της απέναντι στα κράτη-μέλη της επηρεάζει και τη θέση της στο παγκόσμιο πολιτικό στερέωμα. Με συγκρούσεις ανάμεσα στα γενικότερα συμφέροντα της Ένωσης και τα επιμέρους των κρατών που την απαρτίζουν, ο ρόλος της ΕΕ σε παγκόσμια ζητήματα συχνά υπονομεύεται τόσο εσωτερικά -με άρνηση των μελών να ακολουθήσουν τη γενικότερη γραμμή- όσο και εξωτερικά -με παραγκωνισμό της σημασίας της ως διεθνές όργανο και του ρόλου της στη λήψη αποφάσεων. Συμπερασματικά, πολλά περιστατικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως «μαύρες σελίδες» της ΕΕ, ωστόσο η ουσία των προβλημάτων της δεν έγκειται σε μεμονωμένα περιστατικά ή και ακόμη στη γενικότερη αδυναμία της ηγεσίας να ανταποκριθεί σε αυτά. Αντίθετα, το ζήτημα είναι πολύ πιο σύνθετο. Η περίπλοκη εσωτερική δομή της Ένωσης αφήνει πολλά περιθώρια παρερμήνευσης και παραγκώνισης του ρόλου της, με αποτέλεσμα πλήθος συγκρούσεων που οδηγούν στις καθυστερημένες αντιδράσεις της ΕΕ, το μεγαλύτερο πρόβλημα στις πολιτικές της σήμερα. |
.
Η Ηρώ Κελεσίδου συμπληρώνει:
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση του σήμερα που εγείρει πλήθος αμφισβητήσεων για τον τρόπο δόμησης και δράσης της ,εκλείπει σε σημαντικό βαθμό το στοιχείο της βαθύτερης ενοποίησης και εμβάθυνσής κυρίως στον τομέα της πολιτικής . Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από κοινού μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων είναι συγκεκριμένες και δεν επεκτείνονται ως επί το πλείστον σε «ευαίσθητα » ζητήματα όπως παραδείγματός χάριν η άμυνα και η εξωτερική πολιτική . Ενώ το δικαίωμα αυτεξαίρεσης με οποίο τα κράτη μπορούν να απέχουν από διατάξεις που θεωρούν πως δεν τα ωφελούν όπως πχ η Βρετανία απείχε από την ΟΝΕ και την Συνθήκη του Σέγκεν εμποδίζει την όλη διαδικασία.
Σχετικά με μαύρες σελίδες της Ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο παρελθόν αφού η έξοδος της Βρετανίας ήταν ίσως το χειρότερο δυνατό σενάριο για την Ένωση στην παρούσα χρονική στιγμή. Η δυνατότητα αποχώρησης που ορίστηκε με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά και υπάρχει πιθανότητα η αποχώρηση του Βρετανικού κράτους να είναι η αφορμή αποσταθεροποίησης του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
