Οι δύο λόγοι που έκριναν την απονομή

Την προηγούμενη βδομάδα η νορβηγική επιτροπή απονομής του Νόμπελ Ειρήνης επέλεξε να βραβεύσει τον εν ενεργεία πρόεδρο της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες που κατέβαλε να δώσει τέλος στην ένοπλη σύρραξη της Κολομβιανής πολιτείας με την αριστερή οργάνωση ανταρτών FARC (απόδοση στα ελληνικά: «Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις Κολομβίας»).

Σίγουρα ο Χουάν Μανουέλ Σάντος δεν είναι πρόσωπο που διακρίθηκε για την επίδειξη κάποιας ακτιβιστικής δράσης στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χαρακτηριστικά που επέδειξαν προηγούμενοι επάξιοι κάτοχοι του βραβείου (όπως η Malala Yousafzai που τιμήθηκε με το νόμπελ το 2014 αφού είχε γλιτώσει από απόπειρα δολοφονίας από τους ταλιμπάν δύο χρόνια νωρίτερα εξαιτίας της δράσης της για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση), εντούτοις, αναμφίβολα η ειρηνευτική του δράση δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Κατά πρώτον, η σύγκρουση Κράτους-ανταρτών που επεδίωξε να τερματίσει, έστω και αν έως τώρα δεν το κατάφερε, ευθύνεται άμεσα για το θάνατο τουλάχιστον 250.000 ανθρώπων και έχει συμπλήρώσει 52 (!) χρόνια διάρκειας. Μόνο από το βάρος του φόρου αίματος του πολέμου είναι δυνατόν να καταδειχθεί η σημαντικότητα της προσπάθειας που καταβάλλεται από τον πρόεδρο της χώρας για να δικαιολογηθεί η τη βράβευση του.

Βέβαια, παρά τη διεθνή υποστήριξη από διάφορα κράτη και τον ΟΗΕ που οδήγησε σύναψη συμφωνίας με τον αρχηγό του FARC, η συμφωνία δεν επικυρώθηκε από το λαό με μικρή διαφορά ψήφων (μόλις 60.000 ψήφοι/0,4% διαφορά μεταξύ “ΟΧΙ” και “ΝΑΙ”).

Οι αναλυτές πιθανολογούν ότι για την απόρριψη ευθύνονται ιδίως οι ιδιαίτερα ήπιες ποινές που προβλέπονταν για τα μέλη του FARC, η «μεταφορά» του από τη ζούγκλα στο κοινοβούλιο με υπόσταση πλέον πολιτικού κόμματος και η δέσμευση ότι θα κατέχει σταθερά 10 έδρες στο κοινοβούλιο για δύο νομοθετικές περιόδους έως το 2026.
Βάσει των παραπάνω προκλήθηκαν εν μέρει δικαιολογημένες επιφυλάξεις στην κοινή γνώμη και ανησυχία για έμμεση αμνήστευση των ανταρτών και παρείσφρηση τους στην επίσημη πολιτική ζωή της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, ο πρόεδρος της χώρας ανακοίνωσε πως η εκεχειρία θα διατηρηθεί και ότι προτίθεται θα συνεχίσει το διάλογο ώστε να επιτευχθεί η ειρήνη καθώς οι λόγοι που οδήγησαν στην απόρριψη φαίνεται να είναι προσπελάσιμοι.

Η σημασία της διεθνούς πολιτικής

Σε αυτό το γεγονός οφείλει την ύπαρξη του ένας δεύτερος λόγος, πιο σημαντικός για το διεθνές επίπεδο, ο οποίος δικαιολογεί γιατί καλώς δόθηκε το βραβείο στον Χ. M. Σάντος:

Η υποψηφίοτητα του Κολομβιανού προέδρου είχε κάτι που δεν είχαν οι υπόλοιπες και αυτό ήταν η πολιτική δυναμική που μπορούσε να του προσφέρει το βραβείο στο πλαίσιο της επιδίωξης του ίδιου του λόγου ύπαρξης του βραβείου, της ειρήνης.
Κατά συνέπεια η απονομή του βραβείου σ’ εκείνον, ενόσω βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για μεταβολή των όρων της συμφωνίας ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη λαϊκή αποδοχή, μεταφράζεται ως συμβολικό μήνυμα της επιτροπής που υποδεικνύει ότι εκείνη επικροτεί την προσπάθεια του και επιθυμεί ολοφάνερα την επίτευξη ειρηνικής επίλυσης της σύγκρουσης στον παρόντα χρόνο.

Προσδίδεται δηλαδή μ’ αυτό τον τρόπο ουσιαστικότερο (πολιτικό) βάρος στο βραβείο Νόμπελ αν αναλογιστεί κανείς ότι το σύνηθες μέχρι σήμερα ήταν το βραβείο να απονέμεται (τουλάχιστον όταν αφορούσε πολιτικά πρόσωπα) ως επιβράβευση για ήδη ολοκληρωμένες πολιτικές πράξεις ή ενέργειες όπου δεν υπήρχε πιθανότητα να επηρεάσει η κρίση της επιτροπής την κοινή γνώμη ή τις εξελίξεις.

Απονεμόταν συνεπώς περισσότερο ως μεταγενέστερη αναγνώριση, αποπολιτικοποιημένη και σε «νεκρό χρόνο» με την επιτροπή σε παθητικό ρόλο.

Φέτος , αν μη τι άλλο πρόκειται για μία από τις λίγες φορές, -και η μόνη την οποία μπορώ προσωπικά να ανακαλέσω-, που το βραβείο δόθηκε σε ενεργό πολιτικό, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται εν μέσω συγκεκριμένης διαδικασίας επίτευξης συμφωνίας λύσης ένοπλης σύρραξης. Με άλλα λόγια είναι μία από τις ελάχιστες φορές που τα μέλη της επιτροπής αποφασίζουν να παρέμβουν στη διεθνή πολιτική και να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο ώστε να έρθει η ειρήνη.

Το μήνυμα που δίδεται είναι σαφές: η επιτροπή, εκπροσωπώντας άτυπα τη διεθνή κοινότητα, εκφράζει την πεποίθηση της ότι είναι αναγκαίο να συνεχιστούν εντατικά οι διαβουλεύσεις για την ειρήνη παρά τη λαϊκή απόρριψη.

Ωστόστο, αξιολογικά σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι η διεθνούς κύρους επιτροπή αποφασίζει επιτέλους να «βγει από το καβούκι της» και να κρίνει με πολιτικά κριτήρια ώστε να προωθήσει πραγματικά την ειρήνη.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ