Το επόμενο λεπτό, της ανακοίνωσης του δημοψηφίσματος, “γεννήθηκαν” αυτόματα στην Ελλάδα 11 εκατομμύρια οικονομολόγοι με μεταπτυχιακό στην κοινωνιολογία και διπλωματικό στις διεθνείς σχέσεις. Το επόμενο δευτερόλεπτο κιόλας άνοιξε το κουτί της Πανδώρας και ο διχασμός αιωρούνταν πάνω από την Ελλάδα. Ξεκίνησε η εβδομάδα του “σκέφτομαι και γράφω” στο facebook. Όλοι είχαν διαμορφώσει άποψη, ήταν τόσο σίγουροι γι’ αυτή που ήθελαν να την διαδώσουν κιόλας. Οπότε, όπως ήταν φυσικό, άρχισε μία περίοδος διαπληκτισμών, αντιπαραθέσεων, έντονων διαλόγων. Μία περίοδος “μεταμοντέρνου” εμφυλίου. Θέλησα να τελειώσει το δημοψήφισμα για να εκφέρω άποψη. Κι αυτό, όχι για να διχάσω ακόμα περισσότερο αλλά για να ενώσω και να απομυθοποιήσω την επιλογή του ΝΑΙ και την επιλογή του ΟΧΙ.

Είμαι εξοργισμένος. Δεν μπορούσα να πιστέψω, στο δίλημμα που με έβαλαν. Με ανάγκασαν να επιλέξω ανάμεσα στην Σκύλλα και την Χάρυβδη. Αισθάνθηκα τόσο εγκλωβισμένος που δεν ήξερα τι ήταν σωστό και τι λάθος. Κι αυτή την κατάσταση ήρθε να δυσκολέψει το πολωτικό κλίμα. Έβλεπες ανθρώπους που ήταν πεπεισμένοι πως ήταν η ώρα του μεγάλου ΟΧΙ, που με επιχειρήματα και με ανεβασμένο τόνο πολλές φορές σε έπειθαν ότι είχαν δίκιο και άλλους που θα έβαζαν το χέρι τους στην φωτιά πως το ΝΑΙ ήταν το μόνο που μπορούσε να διασφαλίσει μία σταθερή πορεία.

Είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι τα πράγματα έχουν δύο όψεις κι έτσι θα προσπαθήσω να δω τα πράγματα από δύο οπτικές. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το δημοψήφισμα έγινε γιατί είναι η ύψιστη μορφή Δημοκρατίας. Το δημοψήφισμα έγινε για να αποποιηθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ τις ευθύνες. Δύο επιχειρήματα, που άκουγες από τις δύο πλευρές. Γιατί πρέπει να ισχύει μόνο το ένα; Είναι απολύτως βέβαιο πως είναι βασικό εργαλείο της Δημοκρατίας, όπως επίσης είναι βέβαιο πως ήταν μία πιθανή λύση για το σημείο που είχε εγκλωβιστεί η κυβέρνηση.

Και αφού ξεκαθαρίσαμε αυτό, ας περάσουμε στο δια ταύτα.

ΝΑΙ/ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ
Με την επιλογή αυτή, μου ζητούν να νομιμοποιήσω εκείνες τις μεθόδους που ευθύνονται κατά ένα μεγάλο βαθμό για την κατάσταση στην οποία βρίσκομαι σήμερα. Τις μεθόδους που επί πέντε χρόνια απέτυχαν να με “σώσουν” και με έριξαν πιο βαθιά στην κρίση. Μου επιβάλλουν να ξεπουλήσω την Ελλάδα, να δεχτώ μειώσεις στις αδιανόητα χαμηλές συντάξεις, να δεχτώ αυξήσεις στον ΦΠΑ και άλλα σκληρά μέτρα τα οποία, τονίζω, απέτυχαν ήδη.
Εκτός αυτού, όμως, με το ΝΑΙ ήταν σχεδόν βέβαιο ότι οδηγούμασταν σε εκλογές. Αυτό θα ήταν το τελικό χτύπημα. Η κατάσταση της χώρας δεν θα επέτρεπε σε καμία των περιπτώσεων εκλογές σε καθεστώς ακυβερνησίας, μέσα σε χαοτικό κλίμα, λόγω της απογοήτευσης του λαού από το πολιτικό σύστημα. Θα ήταν η αρχή του τέλους. Θα μπορούσα να το επιτρέψω να συμβεί; Να έρθει η αρχή του τέλους;

ΟΧΙ/ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ
Και πάμε στο επαναστατικό ΟΧΙ. Η περιγραφή των άνω, δικαιολογεί απόλυτα την υιοθέτηση του ΟΧΙ. Μήπως ήρθε η ώρα σαν λαός να αντισταθούμε; Να αλλάξουμε μία αποτυχημένη συνταγή. Και να την αντικαταστήσουμε με τι; Στην περίπτωση του ΟΧΙ υπάρχουν δύο σενάρια, τα οποία θα εξετάσουμε στην πιο ακραία μορφή τους. Το θετικό σενάριο είναι να υποχωρήσουν οι θεσμοί και να έχουμε μία καλύτερη -για την Ελλάδα- συμφωνία, η οποία αναγκαστικά θα ήταν σκληρή, αλλά ενδεχομένως όχι τόσο σκληρή όσο αυτή που προτείνεται προς ψήφιση. Το χειρότερο σενάριο είναι να γίνει η περιβόητη “ρήξη” με την Ευρώπη και ενδεχομένως να οδηγηθούμε εκτός ευρώ. Θέλω να πιστεύω πως όλοι έχουν έστω μία υποψία αυτής της κατάστασης και φυσικά των σημαντικών επιπτώσεων. Πρόκειται για μία φρικτή κατάσταση που θα έκανε χρόνια να ανατραπεί και με αναμφίβολα αποτελέσματα.

Επομένως για να αποφασίσει κάποιος, θα έπρεπε να “ζυγίσει” τα υπέρ και τα κατά κάθε περίπτωσης. Κι ενώ το “ζύγισμα” δεν δίνει και τόσο σαφή προβάδισμα σε κάποια επιλογή, ήταν κάποιοι που εσκεμμένα έκλειναν τα μάτια. Η πρώτη περίπτωση είναι μία δοκιμασμένη συνταγή που όλοι γνωρίζουν. Για την δεύτερη όμως υπάρχει πλήρης άγνοια.
-Για ποιο λόγο δεν ξεκίνησε η διαπραγμάτευση νωρίτερα, ώστε να είσαι σε θέση να διαπραγματευτείς και να μην εγκλωβιστείς;
-Η κυβέρνηση είχε εντολή για διαπραγμάτευση εντός ευρωζώνης, το δημοψήφισμα τι παραπάνω θα έκανε;
-Τι παραπάνω θα πετύχαινε η κυβέρνηση που δεν το πέτυχε μέσα στους πέντε μήνες;
-Μέχρι πότε θα μπορεί να διαπραγματεύεται η κυβέρνηση;
-“Μας έκλεισαν τις τράπεζες οι έξω” , Μα ήξερες πότε τελειώνει το πρόγραμμα και πως η κάνουλα θα έκλεινε. Το προβλεπόμενο έκαναν.
-Κι αν δεν υποχωρήσουν οι εταίροι;
-Κι αν γυρίσουμε στην δραχμή;
-Έλεγαν ότι δεν θα πάμε σε δημοψήφισμα, δεν θα κλείσουν οι τράπεζες και πως ήμαστε κοντά σε συμφωνία. Πως μπορείς να τους ξανά εμπιστευτείς;

Αυτοί και πολλοί άλλοι προβληματισμοί είναι μέρος του “κακού σεναρίου” που θα έπρεπε να διαλευκάνεις για να μπορέσεις να υιοθετήσεις το ΟΧΙ. Τουναντίον, ορισμένοι επέλεξαν να τους αγνοήσουν.

Κι αυτό είναι που με νευριάζει περισσότερο.

Δεν μπορείς να γνωρίζεις τις εξελίξεις των πραγμάτων(και να είσαι και πεπεισμένος πως πράττεις το σωστό), πόσο μάλλον όταν υπάρχουν τόσοι αστάθμητοι παράγοντες, που συνειδητά αγνόησες. Ακόμα και την ύστατη στιγμή κάποιοι χάρηκαν που βγήκε το όχι. Γιατί χάρηκες, που βγήκε το όχι; Αφού έκλεισες τα μάτια σου στο κακό σενάριο του όχι. Πως μπορείς να είσαι χαρούμενος την στιγμή που δεν έχεις εξετάσει και δεν έχεις προετοιμαστεί για το αρνητικό σενάριο. Το ίδιο θα συνέβαινε κι αν έβγαινε το ναι. Να χαρείς που νομιμοποίησες, την λιτότητα, που σε έφερε σ’ αυτό το σημείο; Επομένως δεν μπορείς να διατυμπανίζεις πως έκανες το σωστό και με τρομερή βεβαιότητα να υποστηρίζεις πως έτσι θα λυθεί το πρόβλημα.Δεν είσαι σε θέση να το κάνεις.

Προσωπικά, αν με ρωτούσε κάποιος να τον συμβουλέψω, θα απαντούσα πως πραγματικά δεν γνωρίζω. Πως μπορώ  να επιλέξω ανάμεσα στην Σκύλλα και την Χάρυβδη και να είμαι και πεπεισμένος πως έπραξα το σωστό; Σ’ ένα ερώτημα το οποίο μάλιστα ο καθένας μπορούσε να ερμηνεύσει και να απαντήσει από υποκειμενική σκοπιά. Σ’ ένα ερώτημα το οποίο δεν προοριζόταν καν να απαντηθεί, αν οι διαδικασίες είχαν κινηθεί πιο γρήγορα.

Οι επόμενες μέρες και η ιστορία θα δείξουν αν ο ελληνικός λαός θα δικαιωθεί ή όχι. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προετοιμαστούμε για κάθε ενδεχόμενο και ενωμένοι όλοι μαζί να υποστηρίξουμε την επιλογή μας. Και επιτέλους, ας κλείσουμε το κουτί της Πανδώρας κι ας περιορίσουμε τον διχασμό.