Αρκεί μια απεικόνιση του προσώπου μας, ένα γράμμα με την υπογραφή μας, ένας, σπουδαία, οικοδομημένος χαρακτήρας, ως απόδειξη του ότι υπήρξαμε; Δεν είναι τρομακτική και συνάμα φρικιαστική, για το νου, η σκέψη του ότι θα έρθει μια μέρα που θα σταματήσουμε, μεταθάνατον, να υπάρχουμε; Δεν θα υπάρξει ένας “δεύτερος θάνατος”;

Πριν συνεχίσετε να διαβάζετε, θερμή παράκληση: ανοίξτε τα κινητά σας και δείτε πόσες φωτογραφίες έχετε αποθηκευμένες. Ανοίξτε τα μέσα κοινωνικής σας δικτύωσης και δείτε πόσες φωτογραφίες έχετε δημοσιεύσει. Ξεφυλλίστε ένα άλμπουμ και περιηγηθείτε ξανά στη ζωή σας μέσα από εικόνες.

Είναι σοκαριστική η παραδοχή και η συνδειδητοποίηση του όσο πιο αλλιωμένα γίνονται τα χρώματα ενός φίλμ, όσο πιο ασπρόμαυρες γίνονται οι φωτογραφίες, τόσο περισσότερους νεκρούς θα δεις. Τόσο περισσότερα χαμόγελα θα αντικρύσεις. Μέχρι να φτάσεις στο συμπέρασμα το ότι αυτοί οι άνθρωποι, ήταν εδώ, έζησαν. Είναι ακόμη πιο μακαύριο να βλέπεις αυτούς να γελάνε. Αλλά κι εσύ στις δικές σου φωτογραφίες, παίρνεις ωραίες πόζες, γελαστές, χαρούμενες, πόζες που σε κάνουν να δείχνεις ωραίος/α. Και ξέρεις γιατί; Γιατί έστω και υποσυνείδητα, τα δευτερόλεπτα που στέκεσαι μπροστά στο φακό είναι η δική σου στιγμή της αιωνιότητας.

Αναμέτρηση με το παρελθόν

Μέχρι να εφευρεθεί το φίλμ και η φωτογραφική μηχανή στα μέσα και προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η προσωπογραφία, η απεικόνισή σου ήταν κάτι που πιθανότατα δεν θα μπορούσες να το στηρίξεις οικονομικά.  Η δημιουργία πορτρέτων ήταν μέχρι και τότε αποκλειστικότητα των ηγεμόνων, των ευγενών, αυτών που είχαν τα ηνία της οικονομικής, πολιτικής και θρησκευτικής ζωής. Γι’αυτό πουθενά δεν θα βρεις, όσο κι αν ψάξεις, κάποιον πίνακα ενός χωρικού του 17ου αιώνα. Αυτοί, αν και έζησαν, δεν υπάρχει καμία απόδειξη επ’αυτού.

Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να εξαφανίζεσαι, να διαγράφεσαι σαν να μην ήσουν ποτέ εδώ. Όμως μετά την εμφάνιση της φωτογραφίας, παρατηρούμε το παράδειγμα των απεικονίσεων των εργατικών συνοικιών του Λονδίνου. Οικογένειες ντύνονται, στήνονται όμορφα, επιβλητικά, άλλοι χαμογελούν κι έτσι έχουν αφήσει το στίγμα τους. Είχαν κι εκείνοι, όπως κι εσύ, τη δική τους στιγμή στην αιωνιότητα, το δικό τους πειστήριο ύπαρξης, τη δική τους αναμέτρηση με το “πάγωμα του χρόνου”.

Οικογενειακή φωτογραφία. Τέλη 19ου αιώνα

Ο άνθρωπος είναι ένα ματαιόδοξο ον. Ένα ον που θέλει να ακούγεται. Ένα ον φύσει επιδεικτικό. Κι αυτή ακριβώς η εφεύρεση έδωσε στον άνθρωπο την τροφή της ματαιοδοξίας του. Ικανοποίησε το υστεροφημικό του δαιμόνιο. Γιατί κανείς μας δεν θα ήθελε και ίσως δεν θα έπρεπε να “εξαφανίζεται”. Γιατί ίσως χρειάζεται, τελικά, να πούμε με κάποιον, οποιονδήποτε τρόπο σε αυτούς που θα έρθουν μετά, ότι εμείς ήρθαμε πριν. Δεν είναι επίδειξη, είναι συνομιλία. Μια συνομιλία του παρόντος με το παρελθόν. Είναι όμως και μια υπενθύμιση. Είναι ένα σημάδι του ότι ο άνθρωπος δεν έχει παρά εφήμερο ρόλο στην χρονική γραμμή. Κι όμως ο άνθρωπος τείνει να πιστεύει ότι είναι και αξίζει πολλά παραπάνω.

Τελικά τί είναι η φωτογραφία;

Το σπίτι του, ο άνθρωπος το διακοσμεί με φωτογραφίες. Τις κολλάει σε βιβλία κενά, τις δείχνει σε άλλους ανθρώπους. Τα άλμπουμ είναι τα πιο μελαγχολικά βιβλία. Κάθε φωτογραφία και μια καινούρια ρυτίδα, κάθε φωτογραφία και μια ακόμη άσπρη τρίχα. Κάθε άλπουμ, όμως, διηγείται και μια πανέμορφη και αστεία ιστορία. Γι’αυτό το να ανοίξεις ένα άλμπουμ με την οικογένειά σου, όλοι μαζί είναι μια εμπειρία, που πρέπει να γίνεται συχνά.  Και ξέρεις τί είναι το πιο ωραίο σ’αυτό; Να τα έχεις όλα αποτυπωμένα κάπου. Στο μυαλό σου τα χρώματα ξεφτίζουν, όμως ένα φρεσκάρισμα δεν βλάπτει που και που.

Πηγή Φωτογραφίας: Ινστιτούτο Ψυχικής Έκφρασης

“Κι ο Αχιλλέας με τη Ζωή μπρος στην Πολαρόιντ κοιτούν γελαστοί“, είπε ο Διονύσης Σαββόπουλος. Και τώρα το καταλαβαίνω καλύτερα από ποτέ!

Μια φωτογραφία, είναι πολλά παραπάνω από μια υστεροφημική δήλωση ύπαρξης. Μια φωτογραφία είναι η απεικόνιση μιας στιγμής. Είναι όμως πια και ανάγκη. Η φωτογραφία για τον άνθρωπο είναι ένα χαμόγελο που δεν θα σβήσει ποτέ, μια αγκαλιά που δεν ξέσφιξε, μια παρέα που δεν σταμάτησε να πίνει, ένα φιλί που δεν έσβησε, μια οικογένεια που δεν έχασε ποτέ κανένα από τα μέλη της.