Οι πολιτικές σκοπιμότητες κάνουν ξανά την εμφάνισή τους στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision 2016, αυτή τη φορά μέσω της ουκρανικής συμμετοχής «1944», η οποία θεωρήθηκε από πολλούς σφοδρή επίθεση εναντίον της Ρωσίας.
Το τραγούδι που επιλέχθηκε για να εκπροσωπήσει την Ουκρανία στον διαγωνισμό έχει έντονο πολιτικό χαρακτήρα, καθώς αναφέρεται στην εκδίωξη των Τατάρων της Κριμαίας από το καθεστώς του Στάλιν. Το ζήτημα έχει φέρει πολλές φορές στο παρελθόν σε σύγκρουση τους πληθυσμούς της περιοχής, ωστόσο έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις μετά την κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, κυριαρχεί η αντίληψη ότι το τραγούδι δεν στοχεύει μόνο στην επανενθύμιση των γεγονότων του παρελθόντος, αλλά θίγει και την κατάσταση που επικρατεί στην Κριμαία σήμερα.
Τα γεγονότα του 1944
Οι Τάταροι αποτελούν τουρκικό φύλο (όπως και οι Αζέριοι, οι Ουζμπέκοι, οι Κιργίζιοι), οι οποίοι καθυποτάχθηκαν από τον Τζένγκις Χαν και προσαρτήθηκαν στη Μογγολική Αυτοκρατορία τον 13ο αιώνα. Περίπου 218.000 Τάταροι διέμεναν στην Κριμαία, πριν την κατάκτησή της από τους Ναζί, τον Σεπτέμβριο του 1941.
Η Κριμαία, την περίοδο εκείνη, ήταν τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία, υπό τη διοίκηση του Ιωσήφ Στάλιν, δεν διατηρούσε τις καλύτερες σχέσεις με τους Τάταρους της περιοχής. Η σύγκρουση αυτή με την κεντρική διοίκηση στην Μόσχα ώθησε ορισμένους Τάταρους, περίπου 2.000, να συνεργαστούν με την γερμανική διοίκηση, μετά το 1941.
Η κίνηση αυτή στάθηκε η αφορμή ώστε, το 1944, όταν η Κριμαία ξαναενώθηκε με τη Σοβιετική Ένωση, να εκδιωχθούν πάνω από 200.000 άνθρωποι από την περιοχή ως εχθροί των μη-τατάρικων πληθυσμών.
Στο διάστημα 18-20 Μαΐου 1944, η περιοχή εκκενώθηκε από το σύνολο των Ταταρών, η πλειοψηφία των οποίων οδηγήθηκε προς το Ουζμπεκιστάν και την Τουρκία κυρίως. Παράλληλα, όσοι άνδρες τατάρικης καταγωγής συνέχιζαν να πολεμούν στον Κόκκινο Στρατό της Σοβιετικής Ένωσης στάλθηκαν σε στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία.
Τόσο οι συνθήκες της μεταφοράς όσο και αυτές που επικρατούσαν στα μέρη υποδοχής ήταν άθλιες, γεγονός που οδήγησε το 46,2% του εκδιωκόμενου πληθυσμού στο θάνατο.
Η κατάσταση σήμερα
Αν και το 1967 η σοβιετική κυβέρνηση αποκήρυξε την καταδίκη των Τατάρων της Κριμαίας, η επιστροφή τους στα πατρικά τους εδάφη ήταν αδύνατη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Περισσότερο από 250,000 Τάταροι επέστρεψαν στα σπίτια τους στην Κριμαία.
Πάνω από 50,000 από αυτούς που επέστρεψαν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή για ακόμα μια φορά, μετά την προσάρτησή της από τη Ρωσία, στις 18 Μαρτίου 2014, και να κατευθυνθούν προς την ηπειρωτική Ουκρανία, καθώς προκλήθηκαν ανησυχίες ότι θα συνεχιστούν οι διώξεις εναντίον τους.
Οι αντιδράσεις αυτές στηρίζονται πάνω στις δολοφονίες και τις εξαφανίσεις διάφορων, επιφανών και μη, μελών της τατάρικης κοινότητας, με αποτέλεσμα ακτιβιστές παγκοσμίως να μιλάνε για το ξεκίνημα μια προσπάθειας καταπίεσης των Τατάρων της Κριμαίας.
Πάντως, παρά το γεγονός ότι η Κριμαία βρίσκεται πλέον υπό ρωσική κηδεμονία, η ουκρανική κυβέρνηση συνεχίζει να προσπαθεί να προστατέψει την τατάρικη κοινότητα. Μάλιστα, στις 12 Νοεμβρίου του 2015, ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο, στόχος του οποίου είναι η αναγνώριση της δράσης της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον των Τατάρων ως γενοκτονία.
Η πολιτική πλευρά της Eurovision
Μέσα στο πλαίσιο του γενικότερου αναβρασμού, η Ουκρανία αποφάσισε να στείλει στον διαγωνισμό της Eurovision ένα τραγούδι αρκετά πολιτικοποιημένο, που εκφράζει τα συναισθήματα μιας απογόνου των Τατάρων που εκδιώχθηκαν το 1944, με το όνομα Jamala. Το τραγούδι αναφέρεται στο γεγονός ότι το 1944 η ζωή των προγόνων της, και κατά συνέπεια και η δικιά της, άλλαξε ριζικά.
[embedyt] http://www.youtube.com/watch?v=oxS6eKEOdLQ[/embedyt]
Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί ποιος είναι ο απώτερος στόχος της χώρας, που πέρυσι, μάλιστα, απείχε από τον διαγωνισμό εξαιτίας πολιτικών και οικονομικών συγκυριών.
Η προβολή ενός προβλήματος τόσο παλιό και συνάμα τόσο επίκαιρου, σε έναν διαγωνισμό παγκοσμίου εμβέλειας, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει αντιδράσεις και να στρέψει ξανά τα βλέμματα σε ένα πρόβλημα που με τον καιρό έχει παραμεριστεί από το επίκεντρο της μιντιακής κάλυψης και, κατά συνέπεια, της παγκόσμιας προσοχής.
Διάφοροι Ρώσοι πολιτικοί έσπευσαν να κατηγορήσουν την Ουκρανία για υπερπροβολή της τατάρικης τραγωδίας με στόχο τη διαστρέβλωσης της κοινής γνώμης αναφορικά με την κατάσταση που επικρατεί στην Κριμαία.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η σκηνή της Eurovision θα αποτελέσει μέρος προβολής των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων που ταλανίζουν τις χώρες που συμμετέχουν. Είναι πάντα δύσκολο να κρίνει κανείς εκ των προτέρων την ανταπόκριση του κοινού απέναντι στα στρατευμένα αυτά τραγούδια, καθώς οι αντιδράσεις τείνουν να ποικίλουν και να εκπλήσσουν.
Μόνο ένα πράγμα είναι σίγουρο: η φετινή συμμετοχή της Ουκρανίας θα συζητηθεί πολύ. Άλλωστε, αυτός φαίνεται να είναι και ο βασικός της στόχος.
