Με την ανεργία να κυμαίνεται στο 24,5 % και τις εργασιακές συνθήκες και αμοιβές να ομοιάζουν με εργασιακό μεσαίωνα, πολλοί σκέφτονται να γίνουν ελεύθεροι επαγγελματίες. Η Ελλάδα άλλωστε δεν στερείται ικανού ανθρώπινου δυναμικού όσο και αν οι απαιτήσεις στις αγγελίες κάνουν κάποιον που αναζητά εργασία να νιώθει ανεπαρκής.

Όσο έχουν εξετάσει το ενδεχόμενο να ανοίξουν μία επιχείρηση ή να εργαστούν σαν ελεύθεροι επαγγελματίες, το πρώτο ίσως εμπόδιο που διαπιστώνουν και τους αποθαρρύνει να επιχειρήσουν είναι οι εισφορές στον Ο.Α.Ε.Ε. (Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών). Με μηδέν έσοδα πως γίνεται κανείς να πληρώνει ασφάλιστρα σύνταξης και υγείας τουλάχιστον 245,20 € (κατώτατη ασφαλιστική κλίμακα) από τον πρώτο κιόλας μήνα (σ.σ. ο λογαριασμός του Ο.Α.Ε.Ε. έρχεται κάθε δίμηνο). Αυτό οδηγεί πολλούς ή να μην προχωρήσουν στην απόφαση να εργαστούν σαν ελεύθεροι επαγγελματίες ή να ξεκινάνε το ελεύθερο επάγγελμα «μαύρα», ανασφάλιστοι και χωρίς να δηλώνουν έσοδα. Ουσιαστικά το κράτος εξαναγκάζει τους νέους ελεύθερους επαγγελματίες να φοροδιαφεύγουν, και (κινδυνολογώντας) τους μαθαίνει να φοροδιαφεύγουν. Αμέσως αμέσως έχουμε δύο αιτίες που συμβάλλουν στην συγκράτηση της ελληνικής οικονομίας μακριά από την πολυπόθητη ανάπτυξη: Χαμηλά επίπεδα επιχειρηματικότητας, φοροδιαφυγή και «άδεια» ασφαλιστικά ταμεία.

Το προσχέδιο του νέου ασφαλιστικού φέρνει (μαζί με πολλά άλλα) την εξής αλλαγή: Οι ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών θα γίνονται πλέον αναλογικά με τα εισοδήματα που δηλώνουν, υποχρεώνοντας ωστόσο πάλι τους έχοντες (ή δηλώνοντες) χαμηλά εισοδήματα σε ένα πλαφόν, τον βασικό μισθό των ιδιωτικών υπαλλήλων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα προηγούμενα χρόνια οι ασφαλιστικές εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών στον O.A.E.Ε. ήταν σταθερές και όχι ανάλογες με τα εισοδήματα τους, ενώ των ιδιωτικών υπαλλήλων στο Ι.Κ.Α. ήταν ανάλογες με τον μισθό τους.

Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες θα ελαφρύνει όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα και θα διευκολύνει της εισαγωγή ανέργων στα ελεύθερα επαγγέλματα, και πρόκειται να επιβαρύνει όσους έχουν υψηλά εισοδήματα (βλ. πίνακα).

Απέναντι στις ισχυρές αντιδράσεις των τελευταίων ημερών ο Κατρούγκαλος έριξε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μάλιστα μία αντιπρόταση που θα ευνοεί ακόμα περισσότερο νέους επιστήμονες και ελευθέρους επαγγελματίες, ανέργους, και εργαζόμενους με μπλοκάκι με μία πενταετή περίοδο χάριτος.

Φυσικά το όριο εισοδήματος που σταματά η ελάφρυνση και ξεκινά η επιβάρυνση των ελεύθερων επαγγελματιών δεν είναι ιδιαίτερα ψηλό. Ένα ετήσιο εισόδημα 10.900,00 € δεν παύει να είναι χαμηλό για να μην αλλοιωθεί περεταίρω ο κοινωνικός ιστός μίας χώρας με τόσο υψηλή ανεργία. Παρότι ανακοινώθηκε πως για εισοδήματα έως 30.000,00 € θα αναζητηθεί «κόφτης», δεν γνωρίζουμε αν θα βρεθεί και ποιος θα είναι αυτός. Όσο αφορά ολόκληρο το νομοσχέδιο άλλωστε θα πρέπει να περάσει από την ΤΡΟΙΚΑ και το ΔΝΤ.

Όπως και να έχει όμως η λογική του νομοσχεδίου δεν μοιάζει λάθος. Δεν υπάρχει κάτι άδικο στην επιβάρυνση των υψηλών εισοδημάτων σε μία χώρα που ως τώρα όλα τα μέτρα επιβάρυναν τους μη έχοντες. Είναι υποκριτικό άλλωστε για όσους θέλουν να λένε ότι ζουν στην πραγματική αγορά να παραβλέπουν πως τα υψηλά εισοδήματα των ελευθέρων επαγγελματιών βασίζονται σε υπαλλήλους των 586,08 € μικτά. Πόσοι ελεύθεροι επαγγελματίες καταφέρνουν εισοδήματα άνω των 30.000,00 € χωρίς υπαλλήλους; Παρότι αριθμητικά δεν θα συμφέρει να μετακυλήσουν τα κέρδη τους οι ελεύθεροι επαγγελματίες στους εργαζόμενους τους, ίσως δούμε κάποιους μισθούς να ανεβαίνουν σε μία λογική μείωσης εισφορών.

Με την παραπάνω ανάλυση το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο δείχνει πως κάποια θετικά μέρη σε ότι αφορά το κομμάτι του καθορισμού εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών. Ωστόσο διαφαίνονται και κάποιοι κίνδυνοι που δεν μπορούν να μην αναφερθούν. Πρώτος από όλους είναι η ένταση της απόκρυψης εισοδημάτων, σε συνδυασμό με την φορολογική επιβάρυνση που υπάρχει και αναμένεται ενταθεί. Ύστερα παρότι η λογική της επιβάρυνσης όσων ελεύθερων επαγγελματιών έχουν υψηλά εισοδήματα μοιάζει δίκαιη απέναντι σε όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα και τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, η σύγκριση με τα μεγαλύτερα «ψάρια» της αγοράς, δηλαδή τις μεγάλες επιχειρήσεις αντιστρέφει την δίκαιη εικόνα του νομοσχεδίου.

Τα ελεύθερα επαγγέλματα πλήττονται αρκετά από τα νέα επίπεδα ασφαλιστικών εισφορών μετά το όριο των 10.900,00 €. Το πλήγμα αυτό ενδεχομένως να φέρει τις μεγάλες επιχειρήσεις σε πλεονεκτικότερη θέση με αποτέλεσμα να περάσει σε εκείνες ακόμα μεγαλύτερο μέρος της αγοράς και μακροπρόθεσμα να μετατρέψει τους ελεύθερους επαγγελματίες σε ανέργους ή υπαλλήλους μεγάλων επιχειρήσεων. Είναι κάτι που επίσης πρέπει να λάβει υπόψη της η κυβέρνηση.