Πολλές φορές στην καθημερινή μας ζωή έρχονται στιγμές που συνειδητοποιούμε, πως στην πραγματκότητα, ίσως και να μη γνωρίζουμε αρκετά καλά τον εαυτό μας. Αναγνωρίζουμε, με άλλα λόγια, πως ενδεχομένως αγνοούμε σε μεγάλο βαθμό σημαντικά στοιχεία από τις ποικίλες πτυχές του εσωτερικού μας κόσμου. Κι αυτό συμβαίνει γιατί, καλώς ή κακώς, ο εαυτός μας είναι μια οντότητα σύνθετη και πολυσχιδής. Επομένως, η αυτογνωσία, η γνώση δηλαδή του ίδιου μας του εαυτού, δεν είναι απλά μια ιδιότητα που ή την κατέχει κανείς ή την στερείται. Στην πραγματικότητα, η αυτογνωσία είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας που το καλλιεργούμε  και το εξελίσσουμε εφ’ όρου ζωής, μέσα από τα βιώματα και τις εμπειρίες μας.

Πολλοί ισχυρίζονται πως τα παιδικά μας βιώματα είναι ο μαέστρος ολόκληρης της ζωής μας. Είναι αλήθεια πως οι αξίες, οι πεποιθήσεις και τα ιδανικά για τον άνθρωπο, τον κόσμο και τη ζωή που λάβαμε από την οικογένειά μας και το λοιπό κοινωνικό μας περίγυρο ως παιδιά, συχνά κινούν τα νήματα και της μελλοντικής μας ζωής, αφού αποτελούν σε μεγάλο βαθμό πυξίδα του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς μας. Με άλλα λόγια, το φροϋδικό “υπερεγώ”, δηλαδή οι παροτρύνσεις και οι απαγορεύσεις που εσωτερικεύσαμε από τους σημαντικούς μας άλλους κατά την παιδική μας ηλικία, μπορεί να επηρεάσουν και να κατευθύνουν σε σημαντικό βαθμό τη μετέπειτα προσωπικότητά μας. Αυτό, όμως, έχει ως αποτέλεσμα, στην προσπάθειά μας να είμαστε σωστοί, αρεστοί και αγαπητοί από τους γύρω μας τηρώντας τα ιδεώδη και τις ηθικές αξίες που λάβαμε, να αγνοούμε τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες του ίδιου μας του εαυτού.

Ξέρουμε, όμως, εντέλει ποιοι είμαστε σε βάθος; Γνωρίζουμε, δηλαδή, ποιες είναι οι πραγματικές ικανότητες και ποια τα αδύνατα σημεία μας; Αφουγκραζόμαστε τα “θέλω”, τα “πιστεύω” και τις ανάγκες μας ή τα θυσιάζουμε όλα στο βωμό μιας “ιδανικής”, αλλά στην πραγματικότητα κίβδηλης και ανούσιας κοινωνικής εικόνας, που μόνο επιζήμια μπορεί να είναι για τον εσωτερικό μας κόσμο;

Η πορεία προς την αυτογνωσία είναι αδιαμφισβήτητα μια δύσκολη διαδικασία που προϋποθέτει από εμάς μεγάλη προσπάθεια, σκληρή δουλειά με τον ίδιο μας τον εαυτό, αλλά κυρίως ισχυρή επιθυμία και θέληση. Κι αυτό γιατί η αυτογνωσία δεν είναι απλά μια προσωρινή απόφαση, αλλά μια διαδικασία βιωματική που διαμορφώνεται μέσα από τις καθημερινές εμπειρίες μας. Πρόκειται για μια δέσμευση απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό, μια επιλογή ζωής που μας επιτρέπει την πρόσβαση στις άδυτες και άγνωστες μέχρι πρότινος πλευρές, δυνατότητες και αδυναμίες του εαυτού μας.

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, η αυτογνωσία απαιτεί χρόνο και επιμονή, έτσι ώστε το άτομο να καταφέρει σταδιακά να εισέλθει σε όλες τις δυσπρόσιτες και ασυνείδητες περιοχές της σκέψης, της αντίληψης και της συμπεριφοράς του. Σκοπός της αυτογνωσίας είναι, δηλαδή, να κατανοήσει κανείς σε βάθος γιατί σκέφτεται και αντιδρά με συγκεκριμένα μοτίβα σκέψης και δράσης στις διάφορες περιστάσεις της ζωής του, γιατί τον ικανοποιούν συγκεκριμένα πράγματα ενώ άλλα όχι, γιατί έκανε τις εκάστοτε επιλογές στο παρελθόν, γιατί επέλεξε τους συγκεκριμένους φίλους στη ζωή του και γιατί συμπαθεί ορισμένα άτομα, ενώ αντιπαθεί κάποια άλλα. Έτσι, μέσα από αυτή τη διαδικασία, το άτομο αποκτά απαντήσεις σε πολλά αναπάντητα ως τότε ερωτήματα που αφορούν την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του. Καταλαβαίνει ποιος είναι και τι θέλει, τι του αρέσει και τι του προκαλεί δυσφορία.

Στην ουσία, πρόκειται για την εκπαίδευση στην υιοθέτηση ενός νέου και πιο εποικοδομητικού τρόπου αντίληψης των πραγμάτων και δράσης, που έχει ως βασικό στόχο του να αποκτήσει το άτομο πλήρη συνειδητότητα των σωματικών, πνευματικών και συναισθηματικών του αναγκών. Η αυτογνωσία είναι, δηλαδή, μία βαθύτερη γνωριμία με τον ίδιο μας τον εαυτό, που εγγυάται να μας φέρει πιο κοντά στον πυρήνα της πραγματικής ευτυχίας και ισορροπίας μέσα μας.

Πώς, όμως, μπορούμε να αποκτήσουμε αυτογνωσία στη ζωή μας κι έτσι να εξασφαλίσουμε μία καλύτερη ποιότητα ζωής; Καταρχάς, για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται προσωπική δουλειά και συνεχής αγώνας με τον ίδιο μας τον εαυτό. Συγκεκριμένα, η αυτοπαρατήρηση και η στροφή της προσοχής μας στις καθημερινές σκέψεις, ανάγκες και επιθυμίες μας, όπως αυτές πηγάζουν μέσα από την προσωπική μας ενδοσκόπηση, αλλά και τις σχέσεις με τους γύρω μας, είναι σίγουρα ένα ισχυρό όπλο στην πορεία μας για την ανακάλυψη του βαθύτερου εαυτού μας. Πέρα, όμως, από αυτού του είδους την προσωπική ενδοσκόπηση που ο καθένας από εμάς μπορεί να επιχειρήσει στην καθημερινότητά του, για να αποκτήσει μία ευκολότερη πρόσβαση στα κρυπτογραφημένα έγκατα της ψυχής και του νου του, υπάρχει κι ένας ακόμη τρόπος, αρωγός σ΄αυτή την προσπάθεια. Κι αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από την ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία μέσα από τη σχέση ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο, αποτελεί δίχως αμφιβολία ένα πολύτιμο σύμμαχο στο αυτογνωστικό ταξίδι. Μέσα από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, το άτομο έρχεται σε επαφή με τις πραγματικές του ανάγκες και επιδιώξεις, μαθαίνει να συμπορεύεται μ’ αυτές, ξεδιαλύνει τα ερωτήματα και τις αμφιβολίες που τον ταλανίζουν και συνειδητοποιεί πως μόνο μέσα από την αποδοχή και την κατανόηση του αληθινού του εαυτού μπορεί να φτάσει στην πραγματική ευτυχία και πληρότητα. Κι αυτό, γιατί μόνο όταν γνωρίσει κανείς καλά τον εαυτό του, μπορεί να αντιληφθεί και το εύρος των δυνατοτήτων που κρύβει μέσα του κι έτσι να αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό το δυναμικό του και να φτάσει ψηλά! Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να ρίξουμε όσο περισσότερο φως μπορούμε σ΄αυτές τις απάτητες και δυσκολονόητες, αλλά όλο νόημα και ουσία πτυχές της ύπαρξής μας! Αξίζει αληθινά!